Zabieg mastektomii jest wykonywany w leczeniu raka piersi i polega na amputacji (chirurgicznym usunięciu) całkowitej bądź częściowej, jednej lub obu piersi. Amputacja piersi jest zawsze ogromnym przeżyciem dla pacjentek. Stres psychiczny, który wynika z racji choroby nowotworowej i jego umiejscowienia występuje równocześnie z fizycznymi dolegliwościami. Zdarza się, że w niektórych przypadkach amputacji piersi może towarzyszyć usunięcie węzłów chłonnych, powięzi mięśnia piersiowego większego i mięśnia piersiowego mniejszego. Skutkami mastektomii mogą być: zaniki mięśniowe, obrzęk limfatyczny, zmniejszenie wydolności oddychania i układu krążenia, ograniczenie ruchomości w okolicach klatki piersiowej i stawów kończyny górnej, zarosty i blizny oraz zaburzenia symetrii ciała.

Aby temu zapobiec pacjentka powinna być przygotowywana do aktywności fizycznej zarówno przed jak i po operacji. Ćwiczenia fizyczne, które są dopasowywane do sprawności i stanu zdrowia kobiety znacznie ulepszają sprawność kończyny po operowanej stronie, wydolność układu kostnego, sercowo – naczyniowego, ułatwiają utrzymanie prawidłowej masy ciała, a także mają wpływ na poprawę kondycji psychicznej.

Głównymi celami zadaniami rehabilitacji po mastektomii są:

• Zwiększenie zakresu ruchów w stawach kończyny po stronie operowanej i obręczy tej kończyny;
• Zapobieganie zastojom chłonki w kończynie i okolicy zabiegu;
• Zwiększenie siły mięśni kończyny po stronie operowanej;
• Zwalczanie obrzęku limfatycznego;
• Zmniejszenie dolegliwości bólowych.
• Korekcja postawy;
• Uzyskanie optymalnej adaptacji do zmienionych warunków życia poprzez oddziaływanie na psychikę chorej;
• Poprawa komfortu życia;

Rehabilitacja po mastektomii zalecana jest do wykonywania zarówno samodzielnie w domu, jak i w specjalistycznej placówce. Umiarkowanie jest podstawową zasadą w obu przypadkach. Podczas ćwiczeń należy delikatnie i stopniowo obciążać ciało, a także wysoko układać kończyny. Najlepiej kilka razy dziennie po kilkanaście minut. Ćwiczenia po mastektomii można wykonywać w różnych sytuacjach, np. w czasie rozmowy z bliskimi czy podczas oglądania telewizji. Po kilku miesiącach od mastektomii można systematycznie zwiększać intensywność ćwiczeń. Z czasem do wykonywanych ćwiczeń tych warto dołączyć ćwiczenia ogólnorozwojowe, które mają na celu poprawę kondycji.

Ćwiczenia do 3 dni po zabiegu mastektomii

Ćwiczenia, które są zalecane przez 3 dni po mastektomii powinno się powtarzać 3 razy dziennie. Każde ćwiczenie należy wykonywać ok. 15 razy. Pamiętać trzeba, aby po każdym zakończonym ćwiczeniu zrobić 5 sekundową przerwę i lekko wstrząsnąć kończyną.

• ćwiczenie 1: zaciśnij dłoń w pięść, wytrzymaj 3 sekundy, a następnie rozluźnij dłonie;
• ćwiczenie 2: weź piłeczkę do rąk, zaciśnij ją w dłoniach, wytrzymaj 3 sekundy, rozluźnij;
• ćwiczenie 3: zegnij i następnie wyprostuj kończynę w łokciu (dłoń kieruj do barku);
• ćwiczenie 4: połóż się na łóżku lub na materacu, wyprostuj obie ręce, następnie przesuwaj je w bok i do góry.

Ćwiczenia po 4 dniach po zabiegu mastektomii

Poniższe ćwiczenia możemy wykonywać od 4 do 6 doby po zabiegu. Każde z ćwiczeń należy wykonać ok. 15 razy, pamiętając o 5 sekundach przerwy po zakończeniu każdego ćwiczenia.

Pozycja wyjściowa do wykonania każdego z ćwiczeń: usiądź na krześle z nogami opartymi stabilnie na podłożu.

• ćwiczenie 1: krążenie ramion do tyłu;
• ćwiczenie 2: obie dłonie ułóż na łokciach, a następnie unoś je do góry;
• ćwiczenie 3: wyciągnij przed siebie ręce, przesuń je w bok i unoś w górę;

Ćwiczenia po 7 dniach po zabiegu mastektomii

Po tygodniu od przebytej mastektomii można wykonywać ćwiczenia z laską. Pozwoli ona nam regulować napięcie mięśni. Każde z wymienionych ćwiczeń wykonujemy 10 razy.

• ćwiczenie 1: pozycja wyjściowa: chwyć laskę dwiema rękami  i usiądź na krześle w taki sposób, aby plecy przylegały do jego oparcia, następnie unieś wyprostowane do góry ręce. Wytrzymaj przez 3 sekundy w tej pozycji. Na koniec wróć do pozycji wyjściowej.
• ćwiczenie 2: pozycja wyjściowa taka jak w ćwiczeniu 1. Wykonując to ćwiczenie postaraj się zataczać laską wielkie koła od siebie i do wewnątrz.
• ćwiczenie 3: usiądź na krześle okrakiem, przodem do jego oparcia. Następnie wyprostuj plecy i ściągnij łopatki. Trzymając laskę opuść jednocześnie ręce luźno do tyłu. Staraj się przysuwać laskę do wyprostowanych pleców. Delikatnie odrzuć do tyłu łokcie. Na koniec wróć do pozycji wyjściowej.
• ćwiczenie 4: zacznij od położenia się na plecach. Wyciągaj ręce do góry w taki sposób, jakbyś się z kimś boksowała. Utrzymuj ręce w górze około 5 sekund.
• ćwiczenie 5: stań prosto i wyciągnij ręce w bok aby, były pod kątem 90 stopni. Następnie postaraj się zgiąć łokcie i skrzyżuj dłonie na plecach, tak aby były na wysokości łopatek.

Masaż

Może się zdarzyć, że podczas operacji zostaną usunięte np. węzły chłonne dołu pachowego wraz z jego okolicami w związku z czym mogą pojawić się trudności z prawidłowym odpływem chłonki (limfy) z kończyny operowanej strony. Aby zapobiec mogącym powstać obrzękom lub stanom zapalnym, należy wykonywać masaż kończyny górnej strony operowanej, który usprawni odpływ chłonki. Taki masaż powinien być wykonywany przez samą pacjentkę 2 razy dziennie, przez około 10 minut. Wszystkie ruchy masażu zawsze wykonujemy do siebie.

Na początku kończynę należy ułożyć na klinie lub oprzeć na ścianie, tak by była wyprostowana i uniesiona do góry. Zaczynamy od głaskania barku, przechodząc następnie do głaskania całej kończyny górnej od palców do barku. Po takim przygotowaniu należy chwycić uniesioną rękę za nadgarstek chwytem obręczowym (kciuk od spodu, palce od góry)  i przesuwać lekko w dół na początku ciągłym ruchem, lekko przyciskając, a następnie ruchem ugniatającym. Następnie należy wykonać oklepywanie ręki, zaczynając od palców. Kończymy masaż poprzez głaskanie.

Zasady postępowania w życiu codziennym.

Nie możemy jednak ograniczać rehabilitacji po mastektomii jedynie do szpitalnej czy domowej fizjoterapii. Ważną rzeczą jest sposób w jaki układamy kończyny podczas snu, wypoczynku czy pracy. Aby nie doprowadzić do stanu zapalnego i ułatwić odpływ chłonki kończyna powinna być uniesiona w górze i powinno się to dostatecznie często powtarzać. W tym celu można zakupić specjalne podkładki, kliny lub bloczki. Także, kiedy siedzimy nasze ręce powinny być położone na wysokości – na oparciu krzesła, stołu lub biurka. Jeżeli kończyna musi być opuszczona w dół, należy unikać jej obciążenia.