Dieta w leczeniu radioterapią
W zależności od obszaru ciała, jaki zostaje naświetlany i skutków ubocznych prowadzonej terapii, stosuje się odpowiednią dietę mającą na celu minimalizowanie ubocznych objawów naświetlań poprzez dostarczenie organizmowi niezbędnych składników odżywczych. Bardzo ważne jest też, aby Pacjent nie tracił na wadze.
Jeżeli Pacjent nie odczuwa nasilonych skutków prowadzonego leczenia wówczas zastosowanie ma dieta oparta na zasadach racjonalnego żywienia, zalecana w leczeniu Pacjentów onkologicznych. W diecie tej trzeba uwzględnić produkty, które są źródłem pełnowartościowego białka oraz owoce i warzywa. Możliwe są wszelkie techniki kulinarne, należy jedynie ograniczyć smażenie ze względu na fakt, że potrawy tłuste długo zalegają w żołądku powodując tym samym mdłości. Ogranicza się w diecie tłuste gatunki wędlin, mięs oraz produkty wędzone, a także słodycze i ostre przyprawy. Powinno się również wykluczyć z diety wszystkie przetwory konserwowane, solone, utrwalane octem, kremowe ciasta, cukier, niedojrzałe owoce, migdały, orzechy (podawać rozdrobnione). Ważne jest uwzględnienie w diecie produktów, które są bogatym źródłem witaminy C, A, E oraz mikroelementów jak cynk, selen, żelazo.
Jeżeli Pacjent odczuwa skutki naświetlania określonego obszaru (np. jamy brzusznej) zastosowanie ma wówczas dieta łatwostrawna o zwiększonej zawartości białka. Najważniejsze, by wykluczyć składniki źle tolerowanych (laktoza, gluten, błonnik), a w razie potrzeby zastosować zmianę konsystencji posiłków na bardziej płynną. W diecie łatwostrawnej zaleca się podawanie takich produktów jak: białe pieczywo (czerstwe), twaróg chudy lub półtłusty, jajka gotowane na miękko (w ograniczonych ilościach), dżem, miód, chude gatunki wędlin, chude gatunki mięs, warzywa gotowane (np. buraczki, szpinak, marchew, kwiat kalafiora, brokuły, seler, fasolka szparagowa, cukinia, kabaczek). Owoce najczęściej stosowane i dobrze tolerowane to gotowane jabłka i banany podawane w postaci surowej.
W ograniczonych ilościach mogą byś stosowane dojrzałe pomidory bez skórki i kruche gatunki sałaty zielonej. Zaleca się dodawanie do dań łagodnych przypraw (np. sok z cytryny, wanilia, cynamon, kminek, majeranek, koper, zielona pietruszka).
Posiłki powinny być niewielkie i spożywane pięć razy w ciągu dnia. Temperatura potraw nie może być zbyt wysoka. Dozwolone techniki kulinarne to: gotowanie w wodzie, na parze, duszenie.
Naświetlanie głowy i szyi
Zabiegi radioterapii powodują zaburzenia w odczuwaniu smaku i zmniejszają apetyt. Wówczas nie ma potrzeby stosowania specjalnej diety, obowiązują jedynie ogólne zasady stosowane
w racjonalnym żywieniu Pacjentów leczonych onkologicznie. Skutkiem ubocznym terapii jest również zmniejszenie produkcji śliny powodujące suchość w ustach. Prowadzi to do kłopotów z przeżuwaniem i przełykaniem. Wówczas należy stosować dietę łatwostrawną mieloną. Oparta jest ona na tych samych zasadach, co dieta łatwostrawna, jednak potrawy powinny być rozdrobnione, dobrze ugotowane, a także nie mogą zawierać produktów drażniących błonę śluzową jamy ustnej i przełyku, a więc nie mogą być słone, bardzo kwaśne i pikantne. Przy zaburzeniach wydzielania śliny pomaga ssanie cukierków i żucie gumy.
W razie bardzo dużych trudności w gryzieniu lub połykaniu pokarmów stosuje się dietę płynną. Można ją wzbogacić gotowanym mięsem, śmietanką, mlekiem w proszku, twarożkiem homogenizowanym, warzywami gotowanymi, owocami, kisielem, budyniem, jogurtem. Składniki użyte w diecie muszą być dokładnie zmiksowane i przetarte. Zmniejszone porcje przyjmowanego pokarmu warto dodatkowo uzupełniać preparatami przemysłowymi.
Naświetlania okolic klatki piersiowej
W przypadku niewielkiej ilości zabiegów i małego obszaru naświetlania najczęściej nie występują uboczne skutki terapii, wówczas nie ma potrzeby stosowania specjalnej diety. W przypadku gdy wystąpią objawy zgagi (zarzucania treści pokarmowej do przełyku), wówczas należy o tych objawach powiadomić lekarza, który zleci stosowanie diety łatwostrawnej. Nie polecamy natomiast picia herbaty miętowej, która często stosowana jest właśnie przeciwko zgadze.
Naświetlanie brzucha
Naświetlania okolic jamy brzusznej może spowodować chwilową niezdolność do trawienia laktozy (cukru mlecznego). Podstawowym objawem jest biegunka. Taki stan jest przeważnie przejściowy i po właściwie stosowanej diecie wraca do normy. Zwykle lekarz zaleca wtedy dietę łatwostrawną. To co jest jednak najważniejsze, to całkowite wykluczenie mleka. Przetwory mleczne są już najczęściej dobrze tolerowane. W sklepach dostępne jest mleko i produkty nie zawierające laktozy (informacja na opakowaniu) – można włączyć je do diety. Z powodu uszkodzenia kosmków jelitowych może też wystąpić nietolerancja na gluten zawarty w produktach zbożowych. Mąkę pszenną możemy wówczas zastąpić mąką ziemniaczaną, kukurydzianą lub ryżową.
Należy też ograniczyć błonnik, dlatego warzywa i owoce podaje się w postaci rozdrobnionej i gotowanej: jako przeciery, kompoty i soki pasteryzowane. Aby zminimalizować skutki uboczne biegunki musimy wyrównać niedobory płynów w organizmie – a więc trzeba dużo pić! Uzupełnić należy brakujący potas, którego bogatym źródłem są ziemniaki, pomidory oraz banany. Zaleca się picie siemienia lnianego na wodzie (działa osłaniająco na śluzówkę jelita).
Trzymając się zaleceń lekarza dotyczących diety można w sposób szybki i łaskawy dla organizmu przywrócić równowagę żywieniową, jednocześnie wprowadzając do swojego życia zdrowe nawyki dotyczące jedzenia. A to zawsze procentuje.