Co to jest rak wargi?

Rak wargi jest to nieprawidłowy i nieprzerwany wzrost chorych komórek naskórka umiejscowiony w wardze.

Rak wargi nie należy do najczęściej występujących nowotworów głowy i szyi. Nowotwory te występują zdecydowanie częściej wśród mężczyzn, zwykle w podeszłym wieku (powyżej 60. roku życia).

Czynniki ryzyka

Do czynników sprzyjających zachorowaniu zalicza się przewlekłe oparzenia ust, a także promieniowanie ultrafioletowe.

Objawy

Podstawowym objawem zgłaszanym przez chorych jest występowanie niegojącego się, wolno rosnącego, często niebolesnego owrzodzenia w obrębie ust. Owrzodzenie może mieć charakter wypukłego guza lub zagłębienia. Stwierdzenie powiększonych węzłów chłonnych szyi świadczy o znacznym zaawansowaniu choroby.

Stadia zaawansowania

W nowotworach narządów głowy i szyi obowiązuje klasyfikacja zaawansowania klinicznego TNM. Określa ona poprzez każdą cechę stopień rozsiania się nowotworu w organizmie.

Cecha T – określa wielkość guza, jego umiejscowienie i szerzenie się wewnątrz prawidłowych tkanek.

Cecha N – określa wielkość przerzutu w węźle chłonnym oraz ilość zajętych węzłów chłonnych.

Cecha M – określa istnienie przerzutów nowotworu w odległych tkankach od początkowego narządu – stopień rozsiania się choroby nowotworowej.

Biorąc pod uwagę poszczególne cechy, otrzymujemy stopień zaawansowania tradycyjnie posiadający numery od 0 do IV.

Typy morfologiczne

Najczęściej występują raki płaskonabłonkowe o wysokim lub średnim stopniu zróżnicowania. Inne nowotwory wargi należą do rzadkości.

Rak wargi lokalizuje się zwykle w obrębie ust, częściej w części środkowej, rzadziej w okolicach kącików wargi. Naturalny przebieg choroby to powolny wzrost miejscowy i stosunkowo późno pojawiające się przerzuty do węzłów chłonnych pod brodą albo żuchwą. Przerzuty odległe występują nadzwyczaj rzadko.

Diagnostyka

Rozpoznanie opiera się na badaniu pacjenta przez lekarza i ocenie wycinka ze zmiany chorobowej umożliwiającej ustalenie rozpoznania. W przypadkach zmian mało zaawansowanych wykonanie biopsji wycinającej (wycięcia zmiany) może być jednocześnie zabiegiem prowadzącym do wyleczenia. U chorych ze znacznym zaawansowaniem miejscowym lub przerzutami do węzłów chłonnych celowe może być wykonanie tomografii komputerowej z oceną zajęcia przez nowotwór narządów sąsiednich (żuchwa, tkanki miękkie policzka) oraz ultrasonografii szyi.

Leczenie

Leczeniem z wyboru u chorych na raka wargi jest chirurgia. W przypadku wczesnego zaawansowania miejscowego wystarczającym zabiegiem jest proste wycięcie guza lub wycięcie z uzupełnieniem ubytku za pomocą tkanek sąsiadujących. Innym sposobem jest brachyterapia, czyli radioterapia śródtkankowa z użyciem izotopów promieniotwórczych. W przypadkach znacznego zaawansowania miejscowego zabieg operacyjny jest bardziej skomplikowany. Przy stwierdzeniu naciekania żuchwy konieczne jest jej usunięcie (brzeżne lub odcinkowe). Zabieg operacyjny u chorych z dużym zaawansowaniem miejscowym powinien obejmować także profilaktyczne wycięcie węzłów chłonnych. Operacje węzłów chłonnych szyi są też niezbędne w razie ich powiększenia, świadczącego o występowaniu przerzutów. Jeśli lekarz stwierdzi, że nie można jednoznacznie ocenić, czy usunięto całość nowotworu lub że wystąpiły przerzuty do węzłów szyi, konieczna jest pooperacyjna, uzupełniająca radioterapia.

W przypadku bardzo znacznego zaawansowania nowotworu, uniemożliwiającego wykonanie zabiegu operacyjnego, można rozważyć radioterapię zmniejszającą dolegliwości bólowe, ale nie leczącą choroby. O ile dojdzie do znaczącej poprawy, możliwe jest powtórnie rozważenie leczenia chirurgicznego.

Po leczeniu

U chorych z nawrotami po pierwotnym leczeniu postępowaniem z wyboru jest ratunkowa chirurgia ewentualnie połączona z napromienianiem, o ile wcześniej nie było ono wykorzystane.

Szanse na wyleczenie u chorych na raka wargi we wczesnym stopniu zaawansowania są bardzo dobre, a odsetki wyleczeń 5-letnich przekraczają 90-95%. W przypadkach zaawansowanych miejscowo lub z przerzutami do węzłów chłonnych szanse są gorsze, 5-letnie przeżycia kształtują się na poziomie 50-70%.

Prewencja

Podstawą prewencji w tym typie nowotworu jest unikanie palenia tytoniu oraz oparzeń słonecznych. Ważne jest także wczesne rozpoznanie nowotworu poprzez zwrócenie uwagi na owrzodzenie czy guzek na wardze lub powiększone węzły chłonne utrzymujące się ponad 2 tygodnie mimo leczenia.

Źródło: Krajowy Rejestr Nowotworów