Profilaktyka | Kolonoskopia – jak przygotować się do badania

Badanie

Kolonoskopia to badanie, w trakcie którego ogląda się jelito grubego od środka. Badanie wykonuje się miękką, giętką rurką grubości małego palca (kolonoskop), którą lekarz wprowadza przez odbyt do oczyszczonego jelita grubego i przesuwa do ujścia jelita cienkiego. W tym czasie dokładnie oglądane jest wnętrze jelita grubego. Wprowadzanie aparatu jest niebolesne dla większości osób, choć u niektórych może powodować wzdęcie, uczucie parcia i ucisku w brzuchu.

Jeśli w trakcie badania zostaną stwierdzone polipy, zostaną one usunięte za pomocą pętli wprowadzonej do jelita przez kolonoskop. Usunięcie polipów jest niebolesne i bezpośrednio po jego przeprowadzeniu można wrócić do domu lub pracy. Jeśli usunięcie polipów nie będzie mogło być przeprowadzone w ramach programu, lecz będzie konieczne z medycznego punktu widzenia, to zaproponujemy Panu/Pani ich usunięcie w warunkach szpitalnych, w dogodnym terminie. Kolonoskopia trwa zwykle 15-30 minut, ale doradzamy przeznaczenie 1,5 – 2 godzin na wizytę w ośrodku badań profilaktycznych.

Przygotowanie

Dokładnie obejrzenie jelita od środka wymaga oczyszczenia go z resztek pokarmowych. Najczęściej przez podanie leku przeczyszczającego, a prawidłową reakcją na ten lek są częste wypróżnienia, pod koniec treścią płynną. Istnieje kilka możliwości przygotowania, poniżej przedstawiamy dwa najmniej kłopotliwe sposoby. W Programie Badań Przesiewowych do oczyszczenia jelita wykorzystywany jest preparat Fortrans.

Schemat przygotowania preparatem FORTRANS

• Na trzy dni przed planowaną kolonoskopią nie należy spożywać owoców pestkowych (np. winogron, pomidorów, kiwi, truskawek) oraz pestek siemienia lnianego i maku. Zalecana jest dieta lekka, kleiki, ryż, gotowane mięso i ryby, napoje niegazowane, klarowne, herbata, kawa (bez fusów).
• W dniu poprzedzającym badanie można zjeść lekkie śniadanie, bez mleka, surowych owoców i warzyw oraz napojów gazowanych oraz wczesnym popołudniem lekki, półpłynny posiłek (np. zupa, przecedzony bulion, ale nie barszcz czerwony). Od tego czasu nie wolno spożywać żadnych pokarmów. Można pić w dowolnej ilości niegazowane, klarowne napoje (woda, kawa bez mleka, herbata, soki owocowe bez pulpy owocowej).
• W dniu poprzedzającym badanie, około godziny 12.00 należy połknąć 2 tabletki Bisacodylu. Około godziny 15.00, zgodnie z instrukcją, należy przygotować płyn przeczyszczający, rozpuszczając 3 saszetki preparatu Fortrans, każdą w 1 litrze NIEGAZOWANEJ wody. Przygotowany roztwór należy podzielić na dwie części: 1,5 litra trzeba wypić w dniu poprzedzającym badanie od godziny 16.00 w tempie 1 szklanka co 15-20 minut. Drugą część , 1,5 litra, należy wypić w dniu badania w godzinach porannych tj. od godziny 7.00 do 8.30 w tempie 1 szklanka co 15 – 20 minut.
• Od chwili wypicia roztworu nie należy nic jeść. Można pić dowolną ilość NIEGAZOWANEJ wody mineralnej.
• Normalną reakcją na lek powinny być wypróżnienia, pod koniec treścią płynną. Wypróżnienia prawie czystą wodą oznaczają dobre przygotowanie do badania.
• Przed zastosowaniem preparatu FORTRANS prosimy o przeczytanie ulotki informacyjnej dołączonej do preparatu.
• W dniu badania nie należy przyjmować jakichkolwiek posiłków, natomiast wodę można pić do 2 godzin przed badaniem ( w przypadku badań wykonywanych w znieczuleniu do 6 godzin przed badaniem).
• Regularnie stosowane leki (poza tymi na cukrzycę) należy przyjąć jak zawsze.
• Na badanie najlepiej zgłosić się z osobą towarzyszącą.
• Alternatywą do przedstawionego wyżej sposobu przygotowania za pomocą preparatu Fortrans, dla osób które będą pracować w dniu badania (i z powodu obowiązków zawodowych obawiają się stosowania leku przeczyszczającego tym dniu) proponujemy inny sposób przygotowania jelita.
• W dniu poprzedzającym badanie należy przygotować roztwór przeczyszczający analogicznie jak opisano powyżej tj. rozpuścić 3 saszetki Fortansu w 3 litrach niegazowanej wody.
• Przygotowany środek przeczyszczający należy pić tylko w dniu poprzedzającym badanie od godziny 16.00 w tempie 1 szklanka co 15-20 minut.

Do czasu badania nie wolno spożywać pokarmów, a do 2 godzin przed wyznaczoną godziną badania można pić dowolną ilość klarownych niegazowanych napojów (do 6 godzin w przypadku badania zaplanowanego w znieczuleniu).

Schemat przygotowania jelita grubego preparatem Fleet® Phospho-soda

Preparat zawiera fosforany mogące przyczyniać się do pogorszenia czynności nerek (w tym do niewydolności), dlatego też NAJWAŻNIEJSZE jest przyjmowanie dużej ilości płynów w trakcie przygotowania. W poniższym schemacie dodano wytłuszczonym drukiem dodatkowe objętości płynów nie ujęte w ulotce informacyjnej dla pacjentów, ale zalecane przez lekarzy w celu uniknięcia powikłań nerkowych. Pacjenci z niewydolnością nerek nie powinni przygotowywać się za pomocą tego preparatu.

• 2 dni przed terminem badania nie należy spożywać tłustych wędlin (np. kiełbasy) i mięs, sałatek, warzyw i owoców pestkowych, pestek (siemię lniane, mak itp.), ciemnego pieczywa, napojów gazowanych. Zalecane są natomiast kisiele, kleiki, ryż, makaron, chleb, gotowane mięso i ryby, napoje niegazowane, herbata, kawa (bez fusów).
• W dniu poprzedzającym badanie należy spożyć lekkostrawne śniadanie, np.: lekką herbatę, bułkę, ser. W godzinach 13-15.00 można zjeść zupę (krem lub przecedzona). Po godz.15.00 obowiązuje dieta płynna; można ssać landrynki, miód.
• O godz. 17.00 dwie szklanki wody.
• O godz. 20.00 dwie szklanki wody.
• O godz. 18.00 należy przyjąć 1 dawkę preparatu (45ml) i wymieszać w 120 ml wody i wypić popijając co najmniej 1 szklanką wody.
• W dniu badania osoby regularnie przyjmujące leki (poza lekami na cukrzycę) powinny przyjąć poranną dawkę co najmniej na godzinę przed rozpoczęciem picia preparatu. Do czasu badania nie można już spożywać pokarmów!
• O godz. 6.00 dwie szklanki wody.
• O godz. 8.00 dwie szklanki wody.
• O godz. 9.00 dwie szklanki wody.
• Należy pić dowolne ilości wody do 2h przed rozpoczęciem badania (Uwaga, jeśli badanie zaplanowane jest w znieczuleniu nie można nic pić na 6h przed badaniem).
• O godz. 7.00 jedną dawkę preparatu (45ml) i wymieszać w 120 ml wody i wypić popijając co najmniej 1 szklanką wody.
• Jeśli badanie zaplanowano przed godziną 11.00 obie dawki preparatu należy wypić w dniu poprzedzającym badanie, z zachowaniem odstępu minimum 10-12h między kolejnymi dawkami.
• Na badanie najlepiej zgłosić się z osobą towarzyszącą.

Przeciwwskazania

Kolonoskopia jest badaniem bezpiecznym, jednak istnieje kilka ogólnych przeciwwskazań do jej wykonania. Do najistotniejszych należą:

• Duży tętniak aorty
• Niedawno przebyty zawał serca
• Zator płucny
• Ciężkie zapalenie jelita
• Podejrzenie perforacji jelita
• Niedrożność mechaniczna jelita
• Ciąża (II i III trymestr)

Przed badaniem będziecie Państwo wypełniać ankietę dotyczącą aktualnego stanu zdrowia w której będzie miejsce na zaznaczenie tego typu informacji. Zostaną one uwzględnione przy kwalifikacji do badania. Także lekarz przeprowadzający badanie będzie – w razie potrzeby i wątpliwości zadawał pytania dotyczące przebytych chorób, tak aby badanie było dla Państwa bezpieczne.

Powikłania

W trakcie badania do jelita podawane jest powietrze, dlatego też po badaniu mogą Państwo odczuwać wzdęcie, dyskomfort, uczucie rozpierania, nadmierne oddawanie gazów – to nie jest powikłanie, a jedynie skutek obecności powietrza w jelicie. W każdym ośrodku badań przesiewowych znajdują się toalety z których można swobodnie korzystać. Oddanie gazów zazwyczaj przynosi ulgę po badaniu.

Kolonoskopia jest badaniem bezpiecznym, choć jego powodzenie oraz pełne bezpieczeństwo nie mogą być zagwarantowane przez żadnego lekarza. Powikłania występują niezmiernie rzadko. Najpoważniejsze z nich, czyli perforacja (przedziurawienie ściany jelita) lub krwawienie mogą wymagać natychmiastowego lub pilnego leczenia operacyjnego. W polskim programie badań przesiewowych perforacja wystąpiła jedynie w 5 przypadkach na 50 000 badań (0,01%). Jeśli jakikolwiek objaw zaniepokoi Państwa lub lekarza wykonującego kolonoskopię będziecie państwo zbadani i jeśli zajdzie taka potrzeba, pozostaniecie w ośrodku na obserwacji.

Ważne uwagi

Osoby z chorobami wymagającymi stałego, regularnego przyjmowania leków (np. choryjące na nadciśnienie tętnicze, choroby serca, padaczkę, astmę i inne) w dniu badania powinny zażyć poranną dawkę leku popijając niewielką ilością wody.

Osoby chorujące na cukrzycę powinny skonsultować z lekarzem sposób przygotowania do badania oraz poinformować o cukrzycy w trakcie rejestracji na badanie.

Osoby przyjmujące leki obniżające krzepliwość krwi (np. acenocumarol, sintrom, ticlid lub aspirynę, acard, acesan i inne) powinny poinformować o tym trakcie rejestracji na badanie.

Osoby zgłaszające się na badanie proszone są o dostarczenie posiadanej dokumentacji medycznej np. kart wypisowych z leczenia szpitalnego, opisów poprzednio wykonanych badań endoskopowych, EKG, echokardiografii oraz aktualnych wyników badań laboratoryjnych takich jak: morfologia, elektrolity, układ krzepnięcia, grupa krwi.

Osoby wymagające okularów do czytania proszone są o zabranie ich ze sobą.

Wyznaczona godzina badania może ulec przesunięciu, ponieważ czas trwania kolonoskopii jest trudny do przewidzenia.

Jeśli badanie odbyło się w znieczuleniu pacjent będzie przebywał w sali obserwacyjnej. Czas obserwacji zależy od rodzaju zabiegu i stanu Pacjenta. Po tym czasie pod opieką osoby towarzyszącej może udać się do domu. Obowiązuje 12-godzinny bezwzględny zakaz prowadzenia pojazdów i maszyn mechanicznych oraz picia alkoholu. W bardzo rzadkich przypadkach może zaistnieć konieczność dłuższej obserwacji w oddziale szpitalnym. Prosimy uwzględnić to w swoich planach.

Kolonoskopia jest badaniem bezpiecznym, jednak tak jak przy każdym zabiegu mogą wystąpić powikłania.