Co to jest rak jądra?





Blog Archives

Jądro (zwane również gonadą męską) to parzysty narząd w prawidłowych warunkach mieszczący się u mężczyzn w mosznie tj. skórnym worku okolicy męskiego krocza. Jądra w rozwoju płodowym powstają w obrębie jamy brzusznej,  następnie przemieszczają się w dół do moszny. Zaburzenie tego procesu schodzenia jąder do moszny skutkuje tak zwanym wnętrostwem, kiedy jedno lub oba jądra po urodzeniu znajdują się nie w mosznie lecz wyżej (w pachwinie lub w brzuchu).

jądro

Jądra pełnią ważne funkcje w organizmie mężczyzny:

  • Produkują testosteron – podstawowy hormon płciowy męski, który odpowiada za rozwój ciała w kierunku typowym dla mężczyzny. Testosteron sprzyja zachowaniu popędu seksualnego oraz powstawaniu plemników.
  • Wytwarzają plemniki – są to komórki powstające w kanalikach nasiennych jądra. Z tych kanalików plemniki przedostają się do najądrza. Poprzez nasieniowód i cewkę moczową plemniki opuszczają organizm mężczyzny.  Połączenie plemnika z komórką jajową kobiety to proces zwany zapłodnieniem. Jest to początek nowego życia.

Nowotwór jądra powstaje wówczas, gdy komórka wywodząca się z jądra wymyka się spod kontroli i zaczyna się niepohamowanie dzielić, tworząc guz. W przypadku, gdy powstający guz nacieka okoliczne tkanki i niszczy je oraz gdy komórki z guza potrafią przeniknąć do naczyń krwionośnych lub chłonnych, przenieść się z krwią lub chłonką do innego narządu i tam stworzyć guz potomny – przerzut – wówczas taki nowotwór nazywamy nowotworem złośliwym.  Krótko mówiąc: nowotwór złośliwy ma potencjał naciekania zdrowych tkanek i tworzenia przerzutów.

Nowotwory jądra mogą powstawać ze wszystkich tkanek jądra i mogą mieć charakter złośliwy lub niezłośliwy. Najczęściej spotykanym nowotworem jądra jest nowotwór należący do grupy nowotworów zarodkowych jądra. Cechą wspólną tych nowotworów jest to, że powstają one na skutek przekształcenia tak zwanej komórki germinalnej, z której prawidłowo powstają plemniki. Potocznie nowotwory te są nazywane rakiem jądra, choć nie jest to poprawna nazwa. Dla przypomnienia – są to nowotwory zarodkowe. Nowotwory wywodzące się z innych komórek tworzących jądro występują rzadko i przekraczają zakres niniejszego omówienia.

Czynniki ryzyka

Nowotwory jądra stanowią 1,6% zachorowań na nowotwory złośliwe u mężczyzn, ale  wśród młodych dorosłych (20-44 lat) są najczęściej występującym nowotworem złośliwym (25% zachorowań w tej grupie wiekowej). W komórkach nowotworu zarodkowego występują zmiany materiału dziedzicznego. Uważa się, że właśnie te zmiany sprawiają, iż program rozwoju komórki germinalnej, z której typowo powstają plemniki, zostaje zaburzony. Prowadzi to do powstania nowotworu zarodkowego.

Wśród czynników związanych ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na nowotwór zarodkowy jądra wymienia się:

  • Mężczyźni rasy kaukaskiej (białej) chorują czterokrotnie częściej niż mężczyźni rasy czarnej.
  • Wnętrostwo, kiedy to po urodzeniu jądro lub oba jądra nie zeszły prawidłowo do moszny. Jeśli jądro zstąpiło do moszny na późniejszych etapach życia lub zostało sprowadzone leczeniem do moszny – zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwór jądra utrzymuje się nadal.
  • Zespół Klinefeltera, jest to wrodzony zespół związany z nieprawidłowościami materiału genetycznego.
  • Występowanie nowotworu jądra u krewnych pierwszego stopnia (ojciec lub brat).
  • Obecność w przeszłości nowotworu zarodkowego w przeciwległym jądrze. Ryzyko zachorowania na nowotwór drugiego jądra wynosi około 5%.
  • Niekorzystne zmiany środowiskowe wydają się odgrywać istotną rolę, bowiem w ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się wyraźny wzrost częstości zachorowań na ten nowotwór.

Badania dużych grup pacjentów nie potwierdziły związku pomiędzy urazem jądra a następowym rozwojem nowotworu. Wydaje się, że uraz jedynie zwraca uwagę pacjenta na istniejącą już nieprawidłowość w obrębie jądra. Zapalenie jądra w przebiegu wirusowego zapalenia przyusznic (świnka) nie zwiększa ryzyka zachorowania. W grupie mężczyzn niepłodnych częściej rozpoznaje się nowotwór jądra. Wydaje się, że niepłodność, wnętrostwo i nowotwór zarodkowy jądra dzielą wspólne czynniki sprawcze.

Objawy i wczesne wykrycie

W 90% przypadków nowotworu jądra można stwierdzić obecność guzka w jądrze lub zmianę konsystencji jądra. Guz jądra jest wyraźnie twardszy od prawidłowego miąższu jądra. Jest to podstawowy objaw obecności nowotworu jądra. Pacjenci mogą skarżyć się na uczucie dyskomfortu w mosznie lub pobolewanie jądra. Rzadko objawom towarzyszy silny ból – ten objaw zwykle występuje wówczas,  gdy dołącza się proces zapalny. Pobolewania lub ból występują u co czwartego pacjenta. W związku z wydzielaniem przez guz do krwi pewnych substancji o działaniu hormonalnym u części pacjentów stwierdza się powiększenie i tkliwość piersi. Objaw ten jest nazywany ginekomastią i występuje u około 7% pacjentów. W zaawansowanych przypadkach nowotworu zarodkowego mogą dołączać się objawy wynikające z obecności przerzutów. Pacjent może skarżyć się na ból brzucha lub okolicy lędźwiowej, zgłaszać kaszel, krwioplucie. Zaawansowana choroba może dawać bardzo różne objawy, czasem zagrażające życiu.

Ponieważ pierwsze objawy nowotworu jądra są mało dokuczliwe są one niestety często bagatelizowane przez pacjenta. Należy zachęcać mężczyzn, zwłaszcza z grupy podwyższonego ryzyka, do regularnego, comiesięcznego samobadania jąder.

Stadia zaawansowania

Do oceny zaawansowania procesu nowotworowego guza zarodkowego jądra stosuje się klasyfikację TNM Międzynarodowej Unii do Walki z Rakiem (UICC). Obecnie obowiązuje 7. edycja z 2009 roku.

System klasyfikacji TNM dla nowotworu zarodkowego jądra składa się z czterech składowych:

  • T (od ang. tumor, czyli guz pierwotny) – cechy guza pierwotnego. Ocenia się naciekanie naczyń w obrębie guza oraz przylegających do jądra narządów (na przykład osłonki jądra, najądrza, powrózka nasiennego, moszny);
  • N (od ang. node, czyli węzeł chłonny) – brak lub obecność oraz rozległość przerzutu do regionalnych węzłów chłonnych.  W przypadku nowotworu jądra węzły regionalne leżą na tylnej powierzchni jamy brzusznej, blisko kręgosłupa i przebiegających tam wielkich naczyń. Jest to tak zwana przestrzeń zaotrzewnowa. W pierwszej kolejności zajmowane są węzły chłonne na wysokości nerek (tak zwane węzły własne jądra).  Nowotwór jądra wyjątkowo rzadko zajmuje węzły pachwinowe. Ten niezwykły sposób powstawania przerzutów węzłowych wiąże się z rozwojem jądra, które powstaje głęboko w brzuchu a następnie schodzi do moszny pociągając za sobą w dół naczynia krwionośne i chłonne.
  • M (od ang. metastasis, czyli przerzut) – obecność przerzutów odległych do narządów (na przykład płuc, wątroby, kości, mózgu) lub węzłów innych niż regionalne (np. węzłów w obrębie klatki piersiowej, w okolicy nadobojczykowej, czy w pachwinie).
  • S (od ang. serum – surowica) – cecha zależna od stężenia biologicznych markerów nowotworowych w surowicy krwi. Biologiczne markery zostaną omówione poniżej.

Zależnie od ustalonego stopnia zaawansowania w skali TNM ustala się stopień zaawansowania klinicznego. Wyróżnia się kilka stopni zaawansowania w zależności od etapu rozwoju procesu nowotworowego i związanego z tym rokowania pacjenta. Stopień „0” oznacza, że nowotwór zajmuje wyłącznie kanaliki nasienne w jądrze i jeszcze nie nacieka żadnych struktur narządu. Na tym etapie rokowanie jest doskonałe.  Zaś stopień „IIIC” – najwyższy – oznacza, że proces nowotworowy jest bardzo zaawansowany a rokowanie gorsze. Zatem – im niższy stopień zaawansowania, tym rokowanie jest lepsze a leczenie mniej intensywne.

Po chirurgicznym usunięciu zmienionego jądra pacjenci z nowotworem zarodkowym, u których choroba rozprzestrzeniła się z krwią lub chłonką po organizmie (zajęte są węzły chłonne lub obecne są przerzuty odległe) po wykonaniu wymaganych badań są kwalifikowani do odpowiedniej grupy rokowniczej. Pacjentów, u których nie ma cech rozsiewu choroby nowotworowej po usunięciu jądra nie włącza się do tego podziału. Stworzono trzy grupy rokownicze. W podziale tym uwzględnia się następujące fakty:

  • Im wyższy poziom biologicznych markerów nowotworowych, tym generalnie rokowanie jest trudniejsze. Stężenia alfafetoproteiny płodowej, gonadotropiny kosmówkowej oraz aktywność dehydrogenazy mleczanowej podzielono na cztery grupy: od S0- wszystkie markery w normie do S3 – jeden z markerów, dwa lub wszystkie znacznie powyżej normy. S1 i S2 to pośrednie stężenia markerów.
  • Wiadomo, że przerzuty do narządów innych niż płuca (mózg, wątroba, kości) utrudniają wyleczenie pacjenta.
  • Nowotwory zarodkowe u mężczyzn zwykle powstają w jądrach. Bardzo rzadko nowotwór ten może jednak powstać w innej lokalizacji, ale zawsze w linii środkowej ciała. Wiadomo, że nowotwór, który powstał w klatce piersiowej leczy się trudniej od innych nowotworów zarodkowych.
  • Pacjentów z czystym nasieniakiem przydziela się wyłącznie do grupy o rokowaniu dobrym lub pośrednim. Nowotwory zarodkowe o innej budowie dzieli się już na trzy grupy.

Ustalenie stopnia zaawansowania oraz grupy rokowniczej jest konieczne do prawidłowego przeprowadzenia leczenia.

Typy morfologiczne

Nowotwory wywodzące się z jądra to w przeważającej części nowotwory zarodkowe. Mogą one znacznie różnić się wyglądem pod mikroskopem i przebiegiem klinicznym. Ich wspólną cechą jest pochodzenie z komórki germinalnej, to jest komórki, z której prawidłowo powstają plemniki.  Nowotwór jądra może także powstawać z innych komórek budujących jądro, jednak tego typu nowotwory są rzadkie lub niezwykle rzadkie.

Wyróżniamy następujące postacie inwazyjnego nowotworu zarodkowego jądra.

  • Nasieniak typowy (Seminoma typicum)
  • Nasieniak spermatocytarny (Seminoma spermatocyticum)
  • Rak zarodkowy typu dorosłych (Carcinoma embryonale)
  • Rak zarodkowy t. dziecięcego, guz pęcherzyka żółtkowego (Yolk Sac Tumor)
  • Kosmówczakorak (Chorioncarcinoma)
  • Potworniak niedojrzały i dojrzały (Teratoma immaturum i Teratoma maturum)

Z uwagi na specyficzne zachowanie kliniczne nasieniaka typowego w czystej postaci oraz wysoką wrażliwość tego nowotworu na promieniowanie jonizujące pacjentów z nowotworem zarodkowym dzielimy na dwie grupy:

  • Pacjenci z czystym nasieniakiem – to 25-35% chorych na nowotwór zarodkowy jądra. Ta postać nowotworu stwierdzana jest najczęściej w 4. dekadzie życia. Zwykle jest to nasieniak typowy.  Jest to nowotwór złośliwy, to jest z potencjałem przerzutowania, jednak przerzuty powstają stosunkowo późno. Nowotwór ten ma mniej agresywny przebieg od nowotworów zwanych nienasieniakami i odznacza się wysoką wrażliwością na promieniowanie jonizujące. Nasieniak spermatocytarny jest rzadką postacią nowotworu, który niemal nigdy nie daje przerzutów.
  • Pacjenci z nienasieniakiem. Ten typ budowy guza pojawia się u nieco młodszych chorych, zwykle w 3. dekadzie życia. Guz ten może się składać z jednego typu utkania lub wielu typów zmieszanych ze sobą. Jeśli nasieniakowi towarzyszy inny rodzaj utkania nowotworowego to chorego  przydzielamy do grupy nienasieniaków.

Diagnostyka

Ustalenie rozpoznania choroby, jej zaawansowania i dalszego leczenia rozpoczyna rozmowa z lekarzem i uważne badanie lekarskie. U młodych mężczyzn jest to najczęstszy nowotwór złośliwy. Jeśli do specjalisty zgłasza się młody mężczyzna z bardzo nasilonymi objawami choroby nowotworowej i licznymi przerzutami – zawsze należy zbadać jądra. Szybie wykrycie guza jądra w takich przypadkach może uratować życie.

Po stwierdzeniu guza jądra chory jest kierowany na USG jąder (badanie sondą ultrasonograficzną, ukazujące wewnętrzną strukturę jąder); badanie jest bezbolesne i nieinwazyjne, jak również nieszkodliwe dla jąder.

W przypadku stwierdzenia guza jądra chory jest kierowany do chirurgicznego usunięcia jądra – orchidektomii. Biopsja jądra przez mosznę jest błędem. Po orchidektomii struktura guza i jądra jest oceniana pod mikroskopem – jest to badanie histopatologiczne, które pozwala na ustalenie rozpoznania typu nowotworu oraz jego zaawansowania miejscowego. Zatem usunięcie jądra jest nie tylko elementem leczenia ale także diagnostyki. Od usunięcia jądra można odstąpić w wyjątkowych przypadkach, gdy stan chorego jest ciężki a rozpoznanie nie budzi wątpliwości i konieczne jest szybkie inne leczenie.

Tomografia komputerowa klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy jest badaniem koniecznym do ustalenia dalszego postępowania. Celem jest uwidocznienie ewentualnych przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych lub przerzutów odległych. Bez tego badania nie jest możliwe ustalenie stopnia zaawansowania choroby i dalszego postępowania.  Jest to badanie wykonywane z wykorzystaniem promieniowania jonizującego i kontrastu dożylnego. W wybranych przypadkach – gdy choroba jest bardzo zaawansowana lub istnieją niepokojące objawy wykonuje się także tomografię mózgu. Badanie tomograficzne służy także późniejszej ocenie postępów leczenia oraz monitorowaniu pacjentów po leczeniu w celu wykrycia ewentualnego nawrotu. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy pozytronowa tomografia emisyjna (PET-CT) nie odgrywa roli w diagnostyce pacjentów po orchidektomii. Jest to metoda, którą można wykorzystać w wybranych przypadkach do oceny wyników leczenia pacjentów z nasieniakiem jądra. MRI, inaczej NMR to obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego. Jest to metoda alternatywna wobec tomografii komputerowej i jest szczególnie pomocna przy podejrzeniu przerzutów w mózgu lub rdzeniu kręgowym. Badanie nie naraża na szkodliwe promieniowanie lecz trwa znacznie dłużej niż tomografia komputerowa. Jest też badaniem kosztowniejszym.

W diagnostyce konieczne jest też seryjne (przed i po orchidektomii) oznaczanie biologicznych markerów nowotworowych. Są to substancje wydzielane do krwi przez guz nowotworowy. Ich oznaczenie jest konieczne do określenia stopnia zaawansowania (cecha S) a co za tym idzie – ustalenia właściwego leczenia i rokowania. Spadek markerów nowotworowych po leczeniu oznacza sukces terapeutyczny a ponowny wzrost może odpowiadać nawrotowi choroby. W nowotworach zarodkowych następujące biologiczne markery nowotworowe odgrywają istotną rolę:

  • Podjednostka beta gonadotropiny kosmówkowej (βHCG). Jest zawsze i w znacznych ilościach wydzielana przez kosmówczakoraka. Może, ale nie musi być wydzielana przez raka zarodkowego t. dorosłych i nasieniaka typowego.
  • Alfafetoproteina płodowa (AFP).  Jest zawsze i w znacznych ilościach wydzielana przez raka zarodkowego typu dziecięcego. Może (ale nie musi) być wydzielana przez raka zarodkowego t. dorosłych. Nasieniak typowy nigdy nie wydziela tej substancji a stwierdzenie wysokiego stężenia AFP u pacjenta pozwala na rozpoznanie nienasieniaka, nawet jeśli w preparacie histopatologicznym stwierdzano wyłącznie nasieniaka typowego.
  • Dehydrogenaza mleczanowa (LDH). Najmniej specyficzny marker. Jednak aktywność tego enzymu jest konieczna do ustalenia grupy rokowniczej. Najwyższe aktywności tego enzymu występują u chorych z nasieniakiem.

Dopiero wykonanie kompletu omówionych badań pozwala na postawienie rozpoznania choroby i ustalenie stopnia zaawansowania. Precyzyjne ustalenie rozpoznania typu nowotworu, jego zaawansowania oraz grupy rokowniczej w przypadku choroby uogólnionej jest niezbędne do opracowania prawidłowego schematu leczenia.

Źródło: Krajowy Rejestr Nowotworów

TYPY MORFOLOGICZNE

Zmiany łagodne prącia

Nieprawidłowe zmiany na prąciu nie zawsze oznaczają raka. Czasami mogą być to tzw. zmiany łagodne, czyli nie powodujące przerzutów. Najczęściej wyglądają jak brodawki, przebarwienia czy plamy na skórze. Podobnie jak rak prącia, najczęściej zmiany łagodne występują na żołędzi lub napletku, ale także mogą występować na skórze trzonu.

Brodawki, czyli kłykciny

Są to drobne brodawki na skórze, wyglądem przypominające malutkie kalafiory. Mogą być tak małe, że widać je tylko uzbrojonym okiem (w powiększeniu), ale także mogą osiągać średnicę kilku centymetrów. Kłykciny wywoływane są przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV).

Choroba Bowena

Ogniska chorobowe występują najczęściej w powierzchownej warstwie skóry trzonu prącia, w postaci małych, płasko wyniosłych zmian rumieniowych (wyglądem przypominają krostę),  poprzez ogniska z widocznym zgrubieniem naciekowym, aż po plamy z owrzodzeniem w środku. Dotyczą najczęściej młodych mężczyzn.

Nowotwory złośliwe prącia

Poszczególne tkanki prącia zawierają określone typy komórek. Różne rodzaje nowotworów złośliwych prącia (rak prącia) mogą rozwinąć się ze wszystkich jego komórek. Istotne są różnice, ponieważ one określają stopień złośliwości oraz rokowanie dla danego typu nowotworu, a także rodzaj niezbędnego leczenia. Praktycznie wszystkie nowotwory złośliwe prącia biorą swój początek z tkanki nabłonkowej prącia.

Rak płaskonabłonkowy

Około 95% nowotworów złośliwych prącia rozwija się z płaskich komórek nabłonka płaskiego. Rak płaskonabłonkowy może rozwinąć się na całej powierzchni prącia. Większość tego typu nowotworów złośliwych umiejscawia się na napletku (u mężczyzn, którzy nie zostali obrzezani) lub na żołędzi i wykazują powolny wzrost. Jeśli nowotwór ten zostanie wykryty we wczesnym stadium rozwoju, zazwyczaj udaje się go całkowicie wyleczyć.

Guz Buschke-Lowensteina

Jest to rzadka postać raka płaskonabłonkowego, który może się pojawiać na skórze także w innej intymnej lokalizacji i wygląda w znacznej mierze jak łagodna brodawka tych okolic. Wykazuje tendencję do powolnego wzrostu, aczkolwiek może przyjmować ogromne rozmiary. Wrasta głęboko w otaczające tkanki prącia, jednak rzadko kiedy daje przerzuty do innych rejonów ciała.

Rak przedinwazyjny (CIS)

Jest to najwcześniejsze stadium raka płaskonabłonkowego prącia. Na tym etapie komórki rakowe udaje się wykryć tylko w najwyższej warstwie skóry. Oznacza to, że rak nie zdążył jeszcze wrosnąć w głębiej położone tkanki. W zależności od lokalizacji CIS na prąciu lekarz może użyć różnych nazw dla tej samej choroby. CIS żołędzi jest czasem nazywany erytroplazją Queyrata. Z kolei ten sam stan stwierdzony na trzonie prącia (lub innej części genitaliów) nosi nazwę choroby Bowena.

DIAGNOSTYKA

Wiele objawów może sugerować, że mężczyzna choruje na raka prącia, lecz każdy z nich wymaga potwierdzenia diagnozy w badaniach.

Wywiad i badanie lekarskie

Lekarz przeprowadza wywiad, a następnie dokładnie ogląda okolice intymne w poszukiwaniu objawów raka prącia czy innych problemów zdrowotnych. Zmiany w tej okolicy zazwyczaj dotykają skóry prącia i stwierdzany jest bądź nowotwór, bądź inne nieprawidłowości. Jeśli objawy i/lub badanie lekarskie sugerują, że pacjent może chorować na raka prącia, przeprowadzane są następne badania, takie jak biopsja i badania obrazowe.

Biopsja

Biopsja jest niezbędna do postawienia dokładnej diagnozy. Polega ona na pobraniu z nieprawidłowej okolicy niewielkiego skrawka (wycinka) tkanki i wysłaniu do histopatologa, który, oglądając materiał pod mikroskopem, stwierdza, czy są obecne komórki nowotworowe. Wynik jest zazwyczaj znany w ciągu kilku dni, jednak w niektórych przypadkach oczekiwanie na wynik może trwać dłużej.

Chirurgiczna ocena węzłów chłonnych

Pacjenci cierpiący na raka, który wrósł głęboko w tkankę prącia, zazwyczaj wymagają sprawdzenia okolicznych (najczęściej pachwinowych i miedniczych) węzłów chłonnych w poszukiwaniu przerzutów. Procedurę tę przeprowadza się w celu określenia stadium rozwoju nowotworu już po zdiagnozowaniu raka.

Badania obrazowe

Do badań obrazowych zaliczamy zdjęcie rentgenowskie, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny i ultrasonografię. Jeżeli lekarz stwierdzi, że rak jest zaawansowany lub daje przerzuty, może zalecić wykonanie jednego lub większej liczby tych badań.

LECZENIE

W ostatnich latach nastąpił znaczny postęp w zakresie metod terapeutycznych nowotworów złośliwych prącia. Medycyna i sposoby leczenia poczyniły ogromny krok naprzód. Metody chirurgiczne rozwinęły techniki mikroskopowe, odkryto użyteczność laserów, a także więcej wiadomo o dobroczynnym skutku promieniowania.

Po zdiagnozowaniu i sklasyfikowaniu raka prącia zespół lekarzy zajmujących się nowotworem przedyskutuje razem z pacjentem wszystkie możliwe opcje lecznicze. Do głównych form terapii, które mogą zostać zalecone, należą:

● leczenie chirurgiczne,

● radioterapia,

● chemioterapia.

Leczenie chirurgiczne

Leczenie chirurgiczne należy do głównych metod leczniczych niemal każdego typu raka prącia, jednak niekiedy konieczne może okazać się użycie promieniowania – albo zamiast operacji, albo oprócz niej. Chemioterapia najczęściej stosowana  jest wówczas, gdy stwierdza się przerzuty.

Celem zespołu onkologicznego jest efektywne leczenie nowotworu z jednoczesnym uwzględnieniem zachowania wyglądu i funkcji prącia. Jeśli rak nie może zostać wyleczony, celem nadrzędnym może stać się jego usunięcie lub zniszczenie, aby zapobiec rozrastaniu się nowotworu, przerzutowaniu czy też nawrotowi choroby. Czasami leczenie sprowadza się do złagodzenia objawów, takich jak krwawienia czy ból, nawet jeśli choroba nie zostanie wyleczona.

Jeśli rak został odkryty dostatecznie wcześnie, nowotwór można wyleczyć bez usuwania całości lub części prącia wraz z nowotworem. Jeżeli natomiast diagnozę postawiono w zaawansowanym stadium, może nastąpić bardziej radykalne leczenie. Zespół leczący omawia z pacjentem wszystkie opcje, aby zapewnić szansę na jak najlepsze wyleczenie przy zachowaniu optymalnej liczby tkanek. Pacjenci, u których rak wrósł głęboko w prącie, zazwyczaj wymagają usunięcia także pobliskich węzłów chłonnych w celu określenia, czy doszło do przerzutów. Zamiast usuwać wszystkie węzły chłonne pachwiny, niektórzy lekarze preferują wykonanie biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (pobranie igłą komórek z podejrzanych węzłów chłonnych), o czym także szeroko dyskutuje się. Stosowanych jest kilka poniższych technik operacyjnych.

Obrzezanie

Podczas zabiegu usuwany jest napletek oraz skóra pod nim. Metoda często powoduje usunięcie nowotworów ograniczonych do napletka. Ponadto obrzezanie wykonuje się w celu usunięcia napletka przed napromieniowaniem prącia. Promieniowanie może spowodować opuchliznę i zaciśnięcie napletka, co mogłoby przyczynić się do powstania innych problemów.

Proste wycięcie guza

Tkankę rakową wycina się nożem chirurgicznym wzdłuż długiej osi prącia, z niewielkim marginesem zdrowej skóry. Jeżeli nowotwór jest niewielki, pozostała skóra może z powrotem zostać zaszyta. Jest to równoznaczne z pobraniem materiału do badania mikroskopowego.

Z kolei w zabiegu szerokiego miejscowego cięcia tkanka nowotworowa jest usuwana wzdłuż długiej osi prącia z dużym marginesem zdrowych tkanek wokół (nazywamy to szerokim marginesem). Usunięcie zdrowych tkanek jeszcze bardziej zmniejsza prawdopodobieństwo zachowania jakiejkolwiek komórki nowotworowej. Jeżeli zostało zbyt mało skóry, aby zakryć wycięty obszar, pobiera się skórę z innego obszaru ciała w celu wytworzenia łaty pokrywającej wskazany obszar.

Chirurgia laserowa

Wykorzystana zostaje wiązka lasera powodująca wyparowanie/spalenie komórek nowotworowych. Metoda bardzo przydatna, szczególnie w leczeniu raka płaskonabłonkowego in situ (zajmującego tylko powierzchowne warstwy skóry) oraz cienkich, bardzo płytkich raków podstawnokomórkowych.

Kriochirurgia

Powoduje zamrożenie komórek rakowych przy użyciu zgłębnika z ciekłym azotem. Metoda wykorzystywana do leczenia rzadkich typów raka płaskonabłonkowego żołędzi.

Częściowa lub całkowita panektomia

Jest to operacja częściowej lub całkowitej amputacji (usunięcia) prącia. Uchodzi za najbardziej efektywną metodę leczenia raka, który wrósł głęboko w prącie. Celem jest usunięcie raka w całości. Aby wykonać operację, chirurg musi usunąć także część prawidłowo wyglądającego prącia. Chirurg będzie próbował zostawić tak wiele tkanki, jak to tylko możliwe. Zabieg nazywamy częściową penektomią tylko wtedy, gdy usunięty zostaje sam koniec prącia (oraz niewielka ilość sąsiadujących tkanek).

Jeśli natomiast nie można pozostawić takiej ilości tkanki, aby możliwy był akt oddawania moczu w pozycji stojącej bez przeciekania,  wykonuje się całkowitą penektomię. Operacja powoduje amputację całego prącia. Chirurg tworzy nowe ujście dla moczu w okolicy krocza, czyli okolicy pomiędzy moszną a odbytem. Nazywamy to uretrostomią kroczową. Mikcja (oddawanie moczu) nadal jest świadomie kontrolowana, ponieważ zwieracz pęcherza pozostaje nienaruszony, jednakże konieczne jest przybieranie pozycji siedzącej.

Chirurgiczne usunięcie węzłów chłonnych

U pacjentów z chorobą nowotworową, u których doszło do znacznego rozwinięcia się choroby, zazwyczaj niezbędne jest usunięcie okolicznych (najczęściej pachwinowych i miedniczych) węzłów chłonnych w celu sprawdzenia, czy nie doszło do przerzutów.

Biopsja węzła wartowniczego

Pozwala chirurgowi ocenić, czy zajęte są węzły chłonne pachwinowe bez konieczności ich usuwania. Wykonywana jest, gdy węzły chłonne nie są powiększone, lecz istnieje groźba, że nowotwór dał przerzuty.

Chirurg odnajduje pierwszy węzeł chłonny, który zbiera chłonkę (płyn zawierający komórki odpornościowe) z okolicy nowotworu (zwany węzłem wartowniczym) i usuwa go. Jeżeli rak dał już przerzuty poza tkanki prącia, wspomniany węzeł jest najczęściej zajęty przez przerzuty. Gdy węzeł wartowniczy zawiera komórki rakowe, wykonuje się bardziej rozległą operację usunięcia węzłów chłonnych, zwaną limfadenektomią pachwinową. Natomiast gdy brak jest w tkance węzła wartowniczego komórek rakowych, chirurg nie usuwa innych węzłów chłonnych.

Limfadenektomia pachwinowa (usunięcie węzłów chłonnych pachwinowych)

Znaczna liczba mężczyzn z rakiem prącia w chwili postawienia diagnozy ma opuchnięte pachwinowe węzły chłonne. Wymagają one usunięcia, gdy zawierają komórki nowotworowe. Około połowa przypadków opuchnięcia związana jest z infekcją lub zapaleniem, a nie rakiem. Jeśli węzeł chłonny jest spuchnięty, lekarz rutynowo podaje antybiotyk przez 4 do 6 tygodni, natychmiast po usunięciu głównej części guza prącia. Jeżeli w tym czasie opuchlizna nie zejdzie, wtedy druga operacja, zwana limfadenektomią pachwinową, powoduje całkowite usunięcie omawianych węzłów.

Radioterapia raka prącia

W sytuacji, gdy nowotwór opanował kilka grup węzłów chłonnych, radioterapia jest wykorzystywana jednocześnie z chirurgicznym usunięciem węzłów chłonnych w celu zredukowania ryzyka nawrotu choroby. Radioterapia może być także zastosowana w leczeniu zaawansowanej postaci raka, by zapobiec rozrostowi tkanki rakowej, oraz służy łagodzeniu objawów spowodowanych przez nowotwór.

Chemioterapia raka prącia

Chemioterapia  (często potocznie nazywana „chemią”) polega na użyciu leków do zniszczenia raka. Stosuje się dwa typy chemioterapii w leczeniu raka prącia: chemioterapia miejscowa i układowa.

Chemioterapia miejscowa

Chemioterapia miejscowa polega na nałożeniu leku przeciwrakowego bezpośrednio na skórę, zamiast podania doustnego lub iniekcji dożylnej. Lekiem najczęściej stosowanym w chemioterapii miejscowej raka prącia jest 5-fluorouracyl (5-FU), który aplikuje się codziennie przez kilka tygodni.

Nałożony bezpośrednio na skórę w formie kremu 5-FU dotrze do komórek rakowych w pobliżu powierzchni skóry, natomiast nie jest w stanie dosięgnąć położonych głębiej tkanek lub przerzutów. Z tego powodu terapia 5-FU zazwyczaj jest stosowana tylko w przypadkach stanów przedrakowych oraz raka ograniczonego jedynie do naskórka.

Ponieważ lek nie przenika do całego organizmu, działania niepożądane, które często występują podczas chemioterapii układowej, w trakcie chemioterapii miejscowej nie mają miejsca.

Chemioterapia układowa (działająca na cały organizm)

Chemioterapię układową można stosować po leczeniu raka zajmującego już okoliczne węzły chłonne. Stosuje się wtedy kombinację 3 lub 2 leków. Czasami onkolog może też zastosować chemioterapię przed leczeniem operacyjnym, aby zmniejszyć wyjściowo duże zaawansowanie choroby. Inną możliwością zastosowania chemioterapii jest leczenie w bardzo zaawansowanej chorobie w celu jedynie złagodzenia objawów nowotworu.

PO LECZENIU (JAKOŚĆ ŻYCIA, GRUPY WSPARCIA)

Nawrót nowotworu

O nawrocie mówimy wtedy, gdy w trakcie leczenia dochodzi do zaniku nowotworu, po czym następuje jego wznowa. Nawrotowy rak prącia może pojawić się na nim lub innej części ciała. Leczenie nawrotów choroby zależy przede wszystkim od miejsca, w którym rak pojawił się ponownie, oraz od tego, jakie leczenie było wcześniej zastosowane. Jeżeli dotychczas nie została wykonana penektomia, nawroty raka prącia można leczyć chirurgicznym usunięciem narządu. Pewną opcję leczniczą stanowi radioterapia. Chirurgia i/lub radioterapia to możliwości w leczeniu niektórych nowotworów, które nawracają do węzłów chłonnych. Chemioterapia może być pomocna w leczeniu bardziej zaawansowanej postaci nawracającego raka prącia. Wspomniane nowotwory są bardzo trudne do leczenia, dlatego mężczyźni często zastanawiają się nad wzięciem udziału w badaniach klinicznych lub w nowoczesnych formach leczenia.

Badania kontrolne

Gdy leczenie dobiega końca, lekarz prowadzący nadal pacjenta skrupulatnie nadzoruje. Bardzo istotną kwestią jest stawianie się na wszystkie wizyty kontrolne. Podczas nich lekarz pyta o wszystkie ewentualne problemy, które mogą wystąpić, przeprowadza badania i testy laboratoryjne lub badanie RTG lub tomografię komputerową w celu wykluczenia choćby najmniejszych objawów raka bądź niepożądanych działań leków. Praktycznie każde leczenie przeciwnowotworowe daje skutki uboczne, które mogą się utrzymywać przez kilka tygodni, miesięcy, a nawet przez całe życie. Okres badań kontrolnych jest właściwym czasem na rozmowę pacjenta z zespołem onkologicznym na temat zmian, jakie zaszły w jego życiu, problemów, które zaobserwował, na zadawanie pytań i rozwiewanie wątpliwości.

Nawet jeśli program leczenia definitywnie dobiegnie końca, niewykluczone jest, że pacjent będzie musiał spotykać się ze swoim onkologiem przez wiele lat.

Psychiczne i emocjonalne aspekty leczenia raka prącia

Dla wielu mężczyzn konieczność poradzenie sobie z rakiem prącia jest przerażającą perspektywą. Częściowa lub całkowita amputacja jest najczęściej najefektywniejszym sposobem na wyleczenie, jednak dla wielu mężczyzn to rozwiązanie wydaje się najgorszym z możliwych. U mężczyzn stawiających czoła temu wyzwaniu zupełnie naturalne są zaburzenia emocjonalne, depresja, smutek i poczucie bezradności. Jeśli pacjent zda sobie sprawę z możliwości wystąpienia tych emocji i będzie umiał przygotować się na nie, wówczas bardziej komfortowo przejdzie przez proces leczenia. Zawsze ma możliwość poproszenia zespołu leczniczego o skierowanie do terapeuty, który pomoże mu w poradzeniu sobie z problemami natury psychologicznej i emocjonalnej i zaakceptowaniu na nowo własnego ciała.

Prewencja

Większość badaczy zajmujących się zdrowiem publicznym uważa, że ryzyko zachorowalności na raka prącia jest niskie wśród nieobrzezanych mężczyzn, u których nie stwierdza się występowania ogólnie przyjętych czynników ryzyka. Mężczyźni, którzy chcieliby dodatkowo obniżyć u siebie stopień ryzyka wystąpienia raka, mogą tego dokonać poprzez unikanie infekcji wirusem HPV oraz zaprzestanie palenia tytoniu. Nieobrzezani dodatkowo mogą obniżyć ryzyko przez zachowanie odpowiedniego stopnia higieny. Większość ekspertów jest zgodna, że obrzezanie nie powinno być rekomendowane jako jedyny sposób prewencji raka prącia.

Higiena intymna

Prawdopodobnie jednym z najważniejszych czynników zapobiegających powstaniu raka u nieobrzezanych mężczyzn jest prawidłowa higiena intymna. Nieobrzezani mężczyźni powinni ściągać napletek, by oczyścić cały narząd. Jeśli napletek jest za wąski i powstają trudności w jego ściągnięciu, lekarz powinien przepisać krem lub maść, która nałożona na napletek ułatwi jego odprowadzenie. Jeżeli i to nie pomaga, lekarz może w tym ułatwienia tej czynności przeciąć skórę napletka w ramach zabiegu cięcia grzbietowego.

Unikanie zarażenia HPV

Każdy mężczyzna powinien zrobić wszystko, aby uniknąć infekcji wirusem brodawczaka (HPV). Obniżenie w ten sposób ryzyka powstania raka prącia u mężczyzn może mieć dodatkowy i nawet jeszcze większy wpływ na ryzyko rozwoju raka szyjki macicy u kobiet.

Dwa główne czynniki wpływające na możliwość infekcji okolic intymnych u mężczyzn to  obrzezanie oraz liczba partnerów seksualnych. Mężczyźni obrzezani (czyli bez napletka) mają mniejsze ryzyko zakażenia lub stania się nosicielami HPV, a także zakażenia partnera. Przyczyna jednak pozostaje niejasna. Być może po obrzezaniu skóra żołędzi ulega zmianom, w których wyniku staje się bardziej oporna na zakażenie HPV. Inna teoria mówi, że powierzchnia napletka (którą usuwamy podczas obrzezania) jest bardziej podatna na infekcje HPV.

Prezerwatywy stanowią pewną ochronę przed HPV, jednakże nie zapobiegają całkowicie infekcji. Mężczyźni regularnie używający prezerwatyw w mniejszym stopniu ulegają zakażeniu HPV oraz jego transmisji na partnera. Prezerwatywy nie chronią jednak całkowicie, ponieważ nie zakrywają każdego możliwego miejsca zaatakowanego przez wirus HPV, jak np. skóra okolicy genitaliów czy też okolica odbytu. Jednocześnie prezerwatywy zapewniają pewną ochronę przed zakażeniem wirusem HIV oraz innymi chorobami wenerycznymi.

Infekcja HPV może rozwijać się przez wiele lat bezobjawowo: brak widocznej brodawki (lub innego symptomu) nie wyklucza zakażenia HPV i zarówno kobieta, jak i mężczyzna nadal mogą być zarażeni HPV i przekazywać wirusa dalej.

Niepalenie

Ponieważ palenie zwiększa ryzyko raka prącia, zaprzestanie palenia może to ryzyko obniżyć. Rzucenie lub też niezaczynanie w ogóle palenia jest dobrą drogą do zredukowania ryzyka wielu chorób, w tym raka prącia.

Prewencja wtórna

Nie ma powszechnie stosowanego, rekomendowanego testu przesiewowego w kierunku raka prącia, jednakże wiele przypadków można wykryć bardzo wcześnie.

Praktycznie wszystkie nowotwory złośliwe prącia biorą swój początek w skórze, tym samym mogą zostać zauważone we wczesnym stadium rozwoju choroby. Rak rozpoczynający się pod napletkiem może nie być szybko uchwycony, szczególnie jeśli współwystępuje stulejka (przewężenie skóry napletka). Niektóre nowotwory prącia mogą dawać objawy podobne do powstających przy okazji innych schorzeń.

Nawet jeśli mężczyzna widzi lub odczuwa niepokojące objawy, może nie rozpoznać, że wymagają one niezwłocznej konsultacji medycznej. Powinien natychmiast udać się do lekarza, jeżeli stwierdził pojawienie się narośli bądź też innej nieprawidłowości na prąciu, nawet jeśli nie jest ona bolesna. Takie zmiany, jak brodawki, pęcherze, nadżerki, owrzodzenia, białe plamki lub inne zlokalizowane w tej okolicy, muszą zostać obejrzane przez lekarza. Większość tych zmian nie są nowotworami, natomiast mogą być spowodowane infekcją lub innym stanem wymagającym leczenia.

Niestety, niektórzy mężczyźni unikają wizyty u lekarza w związku z pojawieniem się zmian na prąciu i opóźniają rozpoczęcie leczenia przez rok lub dłużej od momentu zaobserwowania zmian.

Gdy rak zostanie wykryty wcześnie, może zostać usunięty z niewielkim tylko uszkodzeniem prącia. Im później rak zostanie zdiagnozowany, tym bardziej prawdopodobna jest konieczność usunięcia części lub nawet całego narządu. Często też wymagane jest zastosowanie nieobojętnego dla organizmu leczenia, nawet niekiedy niebezpiecznego dla życia.

Źródło: Krajowy Rejestr Nowotworów

Nowotwór prącia jest to nieprawidłowy i nieustający rozrost komórek nowotworowych wywodzących się z prawidłowych tkanek prącia, powodujący zajęcie początkowo tkanek tworzących członek, a następnie okolicznych węzłów chłonnych i struktur.

Prącie (członek) jest częścią układu moczowo-płciowego mężczyzny. Zbudowany jest z różnych tkanek, między innymi mięśni, nerwów, naczyń krwionośnych i skóry.

http://onkologia.org.pl/wp-content/uploads/pr%C4%85cie.png

Czynniki ryzyka

Czynnikami ryzyka określamy wszystkie zjawiska, które zwiększają prawdopodobieństwo powstania raka. Różne są czynniki ryzyka poszczególnych nowotworów złośliwych, np. narażenie skóry na ostre słońce jest źródłem raka skóry, a palenie tytoniu – wielu nowotworów złośliwych. Jednakże narażenie na konkretny czynnik czy na kilka z nich nie przesądza o wystąpieniu choroby. Z drugiej strony rak prącia czasami rozwija się, mimo że nie występowały wcześniej jakiekolwiek czynniki ryzyka. Niemożliwe jest również stwierdzenie, w jakim stopniu dany czynniki może wpływać na powstanie nowotworu, nawet jeżeli organizm jest narażony na czynniki ryzyka. Naukowcy wyodrębnili kilka poniższych czynników ryzyka, które silniej niż inne wpływają na rozwój raka prącia.

Obrzezanie

Podczas obrzezania usuwany jest cały napletek lub jego część. Wykonuje się je zwykle u niemowląt, aczkolwiek może zostać przeprowadzony w późniejszym okresie życia. Obrzezanie prawdopodobnie chroni przed rozwojem raka prącia, jeśli zostało przeprowadzone w wieku dziecięcym. Mężczyźni poddani temu zabiegowi jako dzieci mają mniejszą szansę na rozwój raka prącia niż ci, którzy nie zostali mu poddani. Badania nie udowodniły takiego samego ochronnego efektu, jeśli napletek został usunięty po osiągnięciu okresu dojrzałości. Niektóre prace sugerują nawet istnienie wyższego ryzyka zachorowania na raka prącia wśród mężczyzn, którzy zostali obrzezani już jako dorośli. Przyczyna tego stanu nie została dostatecznie wyjaśniona, lecz może być związana z występowaniem innych czynników ryzyka.

U obrzezanych mężczyzn nie może rozwinąć się stulejka i niemożliwe jest zbieranie się materiału zwanego mastką. Mężczyźni ze stulejką lub gromadzącą się mastką wykazują znacznie podwyższone ryzyko rozwoju raka prącia. Dodatkowo obrzezani mężczyźni w mniejszym stopniu są podatni na zainfekowanie się wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), nawet wtedy, gdy uwzględnimy różnice w zachowaniach seksualnych.

Infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego

Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) stanowi grupę ponad 100 typów wirusa. Nazwany został wirusem brodawczaka, ponieważ niektóre jego typy wykazują typową formę rozwoju zwaną brodawką. Brodawki nie są nowotworami i zwykle określa się je jako kłykciny czy kurzajki. Różne typy HPV wywołują różne rodzaje brodawek w poszczególnych regionach ciała. Niektóre typy wywołują zwyczajne brodawki dłoni i stóp, inne warg i języka.

Niektóre HPV mogą występować na zewnętrznych narządach płciowych żeńskich i męskich, a także w okolicy odbytu, powodując wypukłe, wznoszące się brodawki. Mogą być one ledwo widoczne lub przyjmować ogromne rozmiary. Medyczne określenie brodawek okolicy genitaliów to kłykciny kończyste. Dwa typy HPV –  HPV 6 i HPV 11 – wywołują większość brodawek okolic intymnych. Oba typy są rzadko powiązane z nowotworami złośliwymi i dlatego nazywa się je HPV niskiego ryzyka. Inne typy HPV są odpowiedzialne za powstawanie raka i określa się je jako HPV wysokiego ryzyka. Zaliczamy do nich HPV 18,  HPV 31 i inne. Zakażenie HPV wysokiego ryzyka może nie dawać uchwytnych gołym okiem objawów, aż do momentu rozwinięcia się zmiany przedrakowej lub raka.

Infekcja HPV jest stwierdzana u około połowy wszystkich pacjentów chorych na raka prącia. Badacze uważają, że infekcja HPV stanowi ważny czynnik ryzyka rozwoju raka prącia. Zakażenie HPV może być także powiązane z występowaniem innych nowotworów, włącznie z rakiem szyjki macicy, pochwy i sromu u kobiet, a także raka odbytu u obojga płci. Stanowi ono także czynnik rozwoju niektórych nowotworów gardła (u kobiet i mężczyzn).

HPV jest przekazywany z jednej osoby na drugą poprzez kontakt skóry ze skórą zainfekowanej części ciała. HPV może zostać przekazany podczas seksu, włączając w to stosunek pochwowy, analny i oralny, jednakże seks nie jest niezbędny do przeniesienia zakażenia. Jedynie niezbędny jest kontakt z zakażoną skórą okolicy zajętej przez HPV. Infekcja HPV prawdopodobnie ma możliwość przenoszenia z jednej części ciała na inną, na przykład zakażenie może mieć swój początek na prąciu, po czym może przenieść się w okolicę odbytu. Jedyną możliwością całkowitej ochrony przed analną lub genitalną infekcją HPV jest niedopuszczenie innej osoby do kontaktu z tą okolicą naszego ciała.

Palenie papierosów

Mężczyźni palący papierosy są bardziej narażeni na rozwinięcie się raka prącia niż niepalący. To ryzyko jest jeszcze większe u palaczy zarażonych HPV. Palenie wystawia organizm na kontakt z wieloma rakotwórczymi substancjami. Zostają one wprowadzone wprost do płuc, skąd są wchłaniane do krwi i z jej prądem przedostają się do każdego zakątka organizmu. Naukowcy uważają, że te niebezpieczne substancje uszkadzają DNA (materiał genetyczny) komórek prącia, co może prowadzić do rozwoju jego raka. Palenie zwiększa także ryzyko zakażenia HPV, prawdopodobnie oddziałując na funkcje układu odpornościowego.

Leczenie łuszczycy światłem ultrafioletowym

Mężczyźni cierpiący na chorobę skóry zwaną łuszczycą czasem leczeni są związkami chemicznymi o nazwie psoraleny, powstającymi podczas poddania organizmu działaniu światła ultrafioletowego (UVA). Terapia ta zwana jest terapią PUVA. Mężczyźni po takim leczeniu mogą w następstwie wykazywać podwyższony stopień ryzyka rozwoju raka prącia. Z tego powodu mężczyźni leczeni metodą PUVA powinni podczas terapii zakrywać genitalia.

Wiek

Ryzyko rozwoju raka prącia rośnie wraz z wiekiem. Około 4 na 5 przypadków choroby zostało zdiagnozowanych w grupie mężczyzn powyżej 55. roku życia.

AIDS

Mężczyźni chorzy na AIDS (zespół nabytego niedoboru odporności) wykazują znacznie wyższe ryzyko rozwoju raka prącia. Wydaje się, że jest ono związane z osłabioną odpowiedzią układu odpornościowego, aczkolwiek czynniki składające się na tryb życia tych pacjentów mogą odgrywać istotną rolę.

Objawy, wczesne wykrycie

W większości przypadków pierwszym objawem raka jest zmiana skóry na prąciu: może zmienić kolor, stać się cieńsza lub może dojść do uwypuklenia tkanek okolicy. Niektórzy mężczyźni zauważą owrzodzenie (nadżerkę) lub guzek na prąciu. Te zmiany najczęściej znajdowane są na żołędzi lub na napletku, aczkolwiek mogą pojawić się też na trzonie prącia. Owrzodzenie czy guzek są najczęściej niebolesne, choć w niektórych sytuacjach mogą dawać wyraźne dolegliwości bólowe.

Niekiedy rak objawia się zaczerwienieniem, aksamitną wysypką, małymi krostkami albo płaską, błyszczącą, brązową naroślą. Pozostają one niewidoczne dopóki napletek jest „naciągnięty”. Pod napletkiem mogą kryć się utrzymujące się upławy, często o nieprzyjemnym zapachu.

Opuchlizna na końcu prącia, szczególnie jeśli napletek jest zwężony, stanowi kolejny charakterystyczny symptom raka prącia.

Jeśli nowotwór ma punkt wyjścia z prącia, bardzo często przemieszcza się w początkowym stadium do węzłów chłonnych pachwin. Powoduje to ich opuchnięcie w tej okolicy. Węzły chłonne mają wielkość ziarna fasoli i są skupiskami komórek układu immunologicznego zwalczającymi infekcje. Zazwyczaj są ledwo wyczuwalne. Ulegając powiększeniu, mogą stać się łatwo wyczuwalne pod skórą. Nie oznacza to od razu raka, często podobne objawy dają stany łagodne, takie jak infekcja, która także może być przyczyną powiększenia węzłów chłonnych pachwinowych.

Stadia zaawansowania

Stadia zaawansowania oznaczamy na podstawie klasyfikacji TNM nowotworów. Określa ona poprzez każdą cechę stopień rozsiania się nowotworu w organizmie. I tak:

● cecha T określa wielkość guza, jego umiejscowienie i szerzenie się wewnątrz prawidłowych tkanek,

● cecha N określa wielkość przerzutu w węźle chłonnym oraz ilość zajętych węzłów chłonnych,

● cecha M określa istnienie przerzutów nowotworu w tkankach odległych od początkowego narządu, czyli stopień rozsiania się choroby nowotworowej.

Biorąc pod uwagę poszczególne cechy, otrzymujemy stopień zaawansowania posiadający numery od 0 do IV. Od stopnia zaawansowania choroby zależy rokowanie pacjenta.

Rokowanie to sposób na określenie prognozy zarówno przez lekarzy, jak i pacjenta, w zależności od typu i stopnia zaawansowania raka prącia. Niektórzy pacjenci chcą znać statystyki, podczas gdy dla innych nie będą one pomocne, a nawet niepożądane.

Ponieważ rak prącia nie jest częstym schorzeniem, trudno jest określić konkretne rokowanie, bazując na klasyfikacji TNM nowotworów. Podaje się, że rokowanie przeżycia pięcioletniego wynosi:

● około 85% przy nowotworach ograniczonych tylko do tkanek prącia (stadium I i II),

● około 59%, jeżeli nowotwór nacieka sąsiednie tkanki lub węzły chłonne (stadium II i niektóre podtypy stadium IV),

● około 11%, gdy dochodzi do odległych przerzutów.

Źródło: Krajowy Rejestr Nowotworów

 

 

Lekarz medycyny Paweł Orłowski jest specjalistą urologii. Miejsce pracy: Klinika Urologii, Świętokrzyskie Centrum Onkologii

PubliczneCentraOnkologii.pl: Czym jest nowotwór gruczołu krokowego i jakie są jego główne objawy?

Lek. med. Paweł Orłowski: Nowotwór gruczołu krokowego (stercza, prostaty) jest chorobą nowotworową narządu zaliczanego do męskich narządów układu rozrodczego, histologicznie najczęściej jest gruczolakorakiem, częstość jego występowania rośnie wraz z wiekiem pacjenta. W badaniu lekarskim (wykonywanym przez badanie stercza palcem przez odbytnicę) wyczuwalny jest guz w prostacie lub jej konsystencja jest wzmożona. Nie zawsze jednak rozwijający się guz daje objawy (rak bezobjawowy); tak dzieje się podczas bardzo wczesnej fazy rozwoju raka. Rozwija się on najczęściej w obwodowej części gruczołu krokowego, nie uciska wówczas na cewkę moczową i nie powoduje dolegliwości. Gdy guz jest większy i uciska na cewkę moczową objawy są podobne, jak w łagodnym rozroście stercza. Do tych objawów zalicza się: naglącą potrzebę oddania moczu (parcia naglące), częstsze oddawanie moczu niż zwykle (częstomocz) oraz oddawanie moczu w nocy (nykturia), trudność w rozpoczęciu mikcji oraz uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza (zalegania moczu w pęcherzu) po mikcji. Rzadko pacjent może odczuwać ból podczas oddawania moczu lub zaobserwować krew w moczu bądź w nasieniu.

PubliczneCentraOnkologii.pl: Jakie są główne czynniki ryzyka występowania raka prostaty?

Lek. med. Paweł Orłowski: Głównymi czynnikami ryzyka występowania raka prostaty są:

  • Czynniki rasowe: najczęściej na nowotwory złośliwe stercza zapadają mężczyźni rasy czarnej, najrzadziej mężczyźni rasy żółtej.
  • Czynniki genetyczne: wystąpienie choroby u krewnego zwiększa ryzyko zachorowania.
  • Dieta: Sprzyja powstawaniu nowotworu stercza, spożywanie dużej ilości tłuszczów nasyconych, białka, cholesterolu.

                 Przeciwdziała dieta niskotłuszczowa – z dużą zawartością warzyw i owoców, produktów zbożowych

PubliczneCentraOnkologii.pl:  Czy raka prostaty można wyleczyć i na czym polega leczenie?

Lek. med. Paweł Orłowski: Wcześnie wykrytego raka stercza można wyleczyć. Takie leczenie nazywamy leczeniem radykalnym. Do leczenia radykalnego raka prostaty kwalifikowani są pacjenci z nowotworem ograniczonym do gruczołu krokowego (T1-T2 wg klasyfikacji TNM) lub wybrani pacjenci z nowotworem naciekającym poza torebkę gruczołu krokowego (T3 wg klasyfikacji TNM)

Metody leczenia radykalnego:

Prostatektomia radykalna polegająca na całkowitym wycięciu gruczołu krokowego i pęcherzyków nasiennych, zabieg można wykonać metodą otwartą poprzez wykonanie cięcia w podbrzuszu (z dostępu nadłonowego) lub ciecia wykonanego na kroczu (dostępu kroczowego) lub w sposób małoinwazyjny ( przy zastosowaniu laparoskopu lub robota).

Zabiegi napromieniania (polegające na niszczeniu komórek nowotworowych prostaty energią jonizującą) zabiegi mogą być wykonywane poprzez napromienianie z pól zewnętrznych (teleradioterapia) lub brachyterapii poprzez podaż izotopu promieniotwórczego do guza nowotworowego zlokalizowanego w gruczole krokowym.

Metody eksperymentalne:

HIFU (High-Intensity Focused Ultrasound) polegająca na wykorzystaniu ultradźwięków do niszczenia tkanki nowotworowej stercza.

Krioterapia zamrażanie miejscowe guza stercza.

PubliczneCentraOnkologii.pl:  Kiedy stosuje się chirurgiczne leczenia tego raka?

Lek. med. Paweł Orłowski: Chirurgiczne leczenie raka stercza jest leczeniem radykalnym raka prostaty. Kwalifikowani są do tego sposobu leczenia pacjenci z nowotworem ograniczonym do gruczołu krokowego (T1-T2 wg klasyfikacji TNM) lub wybrani pacjenci z nowotworem naciekającym poza torebkę gruczołu krokowego (T3 wg klasyfikacji TNM). Okres przewidywanego przeżycia pacjentów poddawanych prostatektomii radykalnej powinien wynosić co najmniej 10 lat.

PubliczneCentraOnkologii.pl:  Gdzie najczęściej występują przerzuty?

Lek. med. Paweł Orłowski: Rak stercza jest nowotworem złośliwym tzn. może dawać przerzuty: drogą naczyń krwionośnych przede wszystkim do kości kręgosłupa, miednicy, żeber i innych kości; jak również do wątroby, płuc i mózgu oraz drogą naczyń chłonnych do otaczających węzłów chłonnych (zasłonowych, przedkrzyżowych, biodrowych i w późniejszym stadium zaawansowania innych).

PubliczneCentraOnkologii.pl:  Co należy robić, poza dietą, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo rozwoju nowotworu gruczołu krokowego?

Lek. med. Paweł Orłowski: Ryzyko rozwoju raka prostaty zależy od czynników genetycznych (ryzyko rozwoju raka u mężczyzny zwiększa się w przypadku rozpoznanie raka stercza u najbliższych krewnych), a także rośnie wraz z wiekiem.

Zależy także od diety. Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo rozwoju nowotworu gruczołu krokowego należy unikać diety bogatotłuszczowej, zaleca się natomiast spożywanie ryb oraz owoców i warzyw.

Na częstość występowania raka prostaty ma także wpływ narażenie na metale ciężkie, takie jak selen lub kadm.

Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju nowotworu stercza już zdiagnozowanego, skutecznie go leczyć oraz zapobiegać możliwym powikłaniom terapii należy niezwłocznie zgłosić się do placówki dysponującej dużym doświadczeniem, odpowiednio wykwalifikowanym personelem oraz należycie wyposażonym (High Volume Center). Leczenie pacjenta powinno być interdyscyplinarne (w zależności od stadium zaawansowania choroby prowadzone przez lekarzy różnych specjalności). Wyniki leczenia w takich jednostkach są najlepsze.

Edit

Dr n. med. Maciej Pysz – specjalista 2. stopnia w dziedzinie radioterapii onkologicznej, obecnie pracuje na stanowisku Ordynatora Oddziału Radioterapii w Beskidzkim Centrum Onkologii – Szpitalu Miejskim w Bielsku-Białej opowiada o radioterapii gruczołu krokowego

PubliczneCentraOnkologii: W jakich przypadkach stosuje się metodę leczenia radioterapią u chorych na nowotwór?

Dr n. med. Maciej Pysz: Radioterapia to leczenie używające dużych dawek promieniowania jonizującego w celu zniszczenia komórek nowotworowych. Promieniowanie jonizujące stosowane w radioterapii jest podobne w swej istocie do promieniowania stosowanego w badaniach rentgenowskich, tyle że jest stosowane w dużo większej dawce i ma większą energię.

Radioterapia w raku prostaty (rp) może być użyta jako leczenie radykalne lub paliatywne. W tym ostatnim przypadku napromienianie, w zależności od sytuacji klinicznej, może dotyczyć przerzutów z rp (zwykle do kości, czasem węzłów chłonnych jamy brzusznej, śródpiersia, przerzutów do mózgu) lub samej tylko prostaty. Radykalną radioterapię raka prostaty stosujemy u chorych z nowotworem ograniczonym do prostaty (w wyjątkowych przypadkach z przerzutami do węzłów chłonnych miednicy), w dobrym stanie ogólnym, bez współistniejących poważnych chorób. Największą korzyść z radykalnej radioterapii rp odnoszą chorzy z przewidywanym czasem przeżycia co najmniej 8 lat. Zaletą radioterapii, w porównaniu do wycięcia prostaty, jest uniknięcie operacji i zachowanie narządu, wadą – długi, zwykle kilkutygodniowy, czas leczenia. Powikłania i efekty obu metod są zbliżone, generalnie jednak osoby młodsze (do 65. roku życia) zwykle się operuje, podczas gdy osoby starsze zazwyczaj poddaje się radioterapii.

PubliczneCentraOnkologii: Na czym polega ta metoda leczenia?

Dr n. med. Maciej Pysz: W leczeniu radykalnym (z intencją trwałego zniszczenia komórek nowotworowych rp) napromieniamy prostatę z marginesem, czasem również z węzłami chłonnymi miednicy, 5 razy w tygodniu, łącznie zwykle ponad 7 tygodni. Czasem stosuje się również napromienianie uzupełniające, jeśli po wycięciu prostaty istnieją obawy, że mogły pozostać resztki tkanki nowotworowej w miejscu po usuniętej prostacie. Takie resztki zazwyczaj prowadzą do odrostu choroby, a uzupełniające napromienianie miejsca po prostacie takie ryzyko znacznie ogranicza. W leczeniu paliatywnym (z intencją jedynie osiągnięcia chwilowej poprawy, bez trwałego zniszczenia komórek nowotworowych rp) również napromieniamy prostatę z marginesem, ale czas trwania leczenia zazwyczaj wynosi od 2 do 10 dni. Nowotwory prostaty szczególnie często dają przerzuty do kości. Przy paliatywnym napromienianiu przerzutów napromienia się dane ognisko przerzutowe z marginesem, zwykle stosując od 1 do 10 frakcji. Radioterapia jest zazwyczaj bardzo skuteczna w likwidowaniu bólu kości wywołanego przerzutami.

PubliczneCentraOnkologii: Jakie wyróżniamy rodzaje radioterapii w leczeniu prostaty i czym się różnią?

Dr n. med. Maciej Pysz: Najczęściej stosuje się teleterapię, czyli napromienianie źródłami oddalonymi o kilkadziesiąt cm od skóry. Czasem używa się brachyterapii, przy której źródło promieniowania jest wprowadzone w obręb nowotworu prostaty, czasowo lub na stałe.

PubliczneCentraOnkologii: Jak długo trwa cała terapia?

Dr n. med. Maciej Pysz: Czas leczenia promieniami raka prostaty w zależności od sytuacji klinicznej może wynosić od 1 dnia do ponad 7 tygodni.

PubliczneCentraOnkologii: Czy istnieją jakieś skutki uboczne radioterapii gruczołu krokowego?

Dr n. med. Maciej Pysz: Obszar ciała poddany radioterapii oprócz komórek nowotworowych ZAWSZE zawiera też pewną ilość tkanek prawidłowych, co jest wynikiem konieczności stosowania marginesu w polu napromienianym. Margines ten musi być stosowany, ponieważ chory każdego dnia układa się trochę inaczej, ponadto w trakcie seansu radioterapii występują niekontrolowane ruchy, takie jak np. oddychanie.

Obumieranie zdrowych komórek znajdujących się w polu napromienianym prowadzi do wystąpienia powikłań w postaci odczynów popromiennych. Odczyny popromienne dzielimy na wczesne (te występujące w trakcie cyklu napromieniań) oraz późne, pojawiające się parę miesięcy, a nawet parę lat po zakończeniu radioterapii. Większość odczynów popromiennych goi się bez śladu po paru tygodniach, niektóre jednak mogą powodować trwałe uszkodzenia ciała.

Wczesne powikłania radioterapii w raku prostaty to:

    • Częste oddawanie moczu
    • Bóle przy oddawaniu moczu
    • Biegunka
    • Parcie na stolec

Późne powikłania radioterapii w raku prostaty to:

    • Nietrzymanie moczu
    • Krwawienia z odbytnicy
    • Impotencja
    • Bóle miednicy promieniujące do tyłu ud

 

 

 

 

 

Dr n. med. Krzysztof Leśniewski-Kmak, specjalista radioterapii i onkologii klinicznej. Kierownik Oddziału Onkologii Klinicznej w Szpitalu Morskim im. PCK w Gdyni.

PubliczneCentraOnkologii.pl: Co to jest rak prącia i jakie są główne przyczyny jego powstania ?

Dr n. med. Krzysztof Leśniewski-Kmak: Rak prącia to nowotwór złośliwy wywodzący się, jak każdy rak, z tkanki nabłonkowej. Najczęstszą postacią raka prącia jest rak płaskonabłonkowy. Zdarzają się też inne postaci raka oraz nowotwory nienabłonkowe. Część raków prącia jest wywołana zakażeniem HPV (wirusem brodawczaka ludzkiego). Poza tym zachorowaniu sprzyja niska higiena osobista, stulejka, stany zapalne, pewne rodzaje leczenia oraz palenie tytoniu.

PubliczneCentraOnkologii.pl: Jak objawia się rak prącia?

Dr n. med. Krzysztof Leśniewski-Kmak: Rak prącia najczęściej występuje na żołędzi. Objawy tego nowotworu zależą do stopnia jego zaawansowania. Początkowo może wyglądać jak niewielka plama lub przebarwienie, które z czasem powiększa się tworząc guzek, płytki, obwałowany nowotworową tkanką naciek lub od początku naciekając w głąb. Rak prącia może też powstać wieloogniskowo, czyli jednocześnie w więcej niż jednym miejscu.  Wraz z rozwojem nowotworu, mogą pojawić się krwawienia z guza oraz objęcie naciekiem całej żołędzi. Powiększeniu ulegają też z czasem pachwinowe węzły chłonne (co świadczy o obecności w nich przerzutów), które bez leczenia również mogą ulec owrzodzeniu.

PubliczneCentraOnkologii.pl: Na czym polega leczenie tego nowotworu?

Dr n. med. Krzysztof Leśniewski-Kmak: Propozycja leczenia jest uzależniona od  zaawansowania nowotworu. Stosuje się leczenie operacyjne, którego zasięg uzależniony jest od zaawansowania choroby, radio- i chemioterapię oraz skojarzenie tych metod.

PubliczneCentraOnkologii.pl: W jaki sposób rak prącia wpływa na seksualność mężczyzny?

Dr n. med. Krzysztof Leśniewski-Kmak: Rak prącia ma oczywiście zasadniczy wpływ na seksualność mężczyzny, dlatego u chorych z tym nowotworem wskazana jest pomoc psychologa i seksuologa.

PubliczneCentraOnkologii.pl: Czy jeśli konieczna jest amputacja prącia, to możliwa jest później jego rekonstrukcja?

Dr n. med. Krzysztof Leśniewski-Kmak: Nie stosuje się rutynowo tego rodzaju zabiegów w przypadku amputacji prącia wynikającej z rozwoju nowotworu.

PubliczneCentraOnkologii.pl: Jak mężczyźni mogą zapobiegać powstawaniu raka prącia?

Dr n. med. Krzysztof Leśniewski-Kmak: Zapobiec rozwojowi raka prącia można poprzez unikanie zakażenia HPV, któremu sprzyja duża liczba partnerek (bądź partnerów) seksualnych, szczególnie przy niestosowaniu prezerwatyw, przestrzeganie higieny osobistej, operacyjne likwidowanie stulejki, leczenie stanów zapalnych oraz niepalenie tytoniu.

 

Rak jądra – samobadanie

Guz jądra to najczęściej spotykany nowotwór złośliwy w grupie mężczyzn pomiędzy 15 a 40 rokiem życia. Co nie oznacza, że nie może pojawiać się też wśród mężczyzn w innym okresie ich życia.

Wczesne wykrycie nowotworu zwiększa szansę całkowitego wyleczenia. Już od 18 roku życia, każdy mężczyzna powinien wykonywać samobadanie jąder raz na miesiąc, a w przypadku podejrzanych guzków, niezwłocznie zwrócić się do lekarza.

Etapy samobadania jąder:

1) Badaj jądra po ciepłej kąpieli.

2) Stań rozebrany przed lustrem w oświetlonym miejscu. Oceń czy jądra są ułożone symetrycznie w mosznie, zwróć uwagę czy nie uwypuklają się nierówności i guzki oraz czy skóra moszny nie uległa zmianie.

3) Zbadaj trzema palcami dłoni, najpierw jedno a później drugie jądro, przesuwając ruchem spiralnym po powierzchni jądra. Szukaj w ten sposób stwardnień i guzków. Porównaj wielkość jąder, jądro lewe może być nieznacznie większe.

4) Połóż się, powtórz badanie i dodatkowo sprawdź czy węzły pachwinowe nie są powiększone.

Konsultacja: Irena Klatt, Kierownik Opieki Medycznej, Zakład Profilaktyki i Promocji Zdrowia, Centrum Onkologii w Bydgoszczy

 

Ewa Gralikowska

Centrum Onkologii im. prof. F. Łukaszczyka w Bydgoszczy

Rak gruczołu krokowego stał się chorobą cywilizacyjną. Przebieg tej choroby jak i innych chorób cywilizacyjnych, przybiera coraz częściej postać przewlekłą, dzięki dużym możliwościom jej leczenia.

Rak gruczołu krokowego został uznany za jeden z największych problemów medycznych. W Europie jest najczęstszym nowotworem litym rozpoznawanym w 214 przypadkach na 1000 mężczyzn, przewyższając liczbę rozpoznawanych nowotworów płuc i jelita grubego. Rak gruczołu krokowego jest drugą co do częstości przyczyną zgonów spośród chorób nowotworowych u mężczyzn. Ponadto, od roku 1985, odnotowuje się niewielki wzrost liczby zgonów z powodu raka gruczołu krokowego w większości krajów, nawet w tych, gdzie rak gruczołu krokowego nie występuje często. Faktem jest, że choroba ta występuje najczęściej wśród starszych mężczyzn. Z tego powodu jest istotnym problemem medycznym w krajach rozwiniętych. Stanowi około 15% nowotworów rozpoznawanych wśród mężczyzn, a w krajach rozwijających się, nowotwór ten to odpowiednio 4%. Należy podkreślić znaczne zróżnicowanie pomiędzy regionami w zapadalności na raka gruczołu krokowego.

W Szwecji, gdzie przewidywany czas życia jest długi, a prawdopodobieństwo uzależnienia nałogu tytoniowego niewielkie, stopień prawdopodobieństwa wykrycia raka gruczołu krokowego w 2004 roku stanowi 37% wśród wszystkich nowo wykrytych nowotworów u mężczyzn.

Czynniki odpowiedzialne za rozwój raka gruczołu krokowego nie zostały jeszcze dobrze poznane, jednak zidentyfikowano kilka z nich. Trzy najważniejsze czynniki ryzyka rozwoju raka gruczołu krokowego to: podeszły wiek, pochodzenie etniczne, czynniki dziedziczne.

Ryzyko rozwoju raka prostaty u mężczyzn, których krewni pierwszego stopnia zachorowali na ten nowotwór, jest dwukrotnie większe od ryzyka występującego u mężczyzn, których krewni nie chorują lub nie chorowali na raka gruczołu krokowego. W przypadku mężczyzn mających co najmniej dwóch krewnych pierwszego stopnia chorujących na ten nowotwór ryzyko jest 5-11 krotnie większa niż u pozostałych.

Prawdziwa postać dziedziczna raka gruczołu krokowego występuje u niewielkiej grupy chorych (około 9% wszystkich raków stercza). Rozpoznaje się ją, jeżeli nowotwór występuje u więcej niż 3 krewnych lub co najmniej dwóch, u których rak powstał w młodym wieku (przed 55 rokiem życia). Dziedziczny rak gruczołu krokowego zwykle rozpoznaje się 6-7 lat wcześniej niż niedziedziczne. Poza tym, nie różnią się one w inny sposób.

W USA i Europie Północnej odnotowujemy dużą zapadalność na raka gruczołu krokowego, małą natomiast w Azji Południowo-Wschodniej. Ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego zwiększy się, jeżeli Japończyk przeniesie się z Japonii na Hawaje, a jeżeli zamieszka w Kalifornii, ryzyko to zbliży się do ryzyka charakterystycznego dla Amerykanów. Spostrzeżenia te wskazują, że czynniki środowiskowe (zewnątrzpochodne) sprzyjają przemianie tzw. postaci utajonych raka gruczołu krokowego w postaci klinicznie jawne.

Czynniki takie jak dieta, wzorce zachowań seksualnych, spożycie alkoholu, ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe i narażenie na czynniki zawodowe wymienione były wśród możliwych czynników etiologicznych raka gruczołu krokowego. Z kolei czynniki dietetyczne/żywieniowe, mogące wpływać na rozwój choroby to całkowite spożycie kalorii, ilość tłuszczów w diecie, spożycie gotowanego mięsa, składników mikroodżywczych i witamin (karotenoidy, retinoidy, witaminy C, D i E), spożycie warzyw i owoców, składników mineralnych (wapnia, selenu).

Podsumowując, należy stwierdzić, że czynniki dziedziczne mają istotny wpływ na ryzyko powstania raka gruczołu krokowego, a ryzyko to ponadto modyfikowane jest przez uwarunkowania środowiskowe (tryb życia, nawyki żywieniowe). Podstawowymi narzędziami diagnostycznymi pozwalającymi rozpoznać raka gruczołu krokowego są: badanie gruczołu palcem przez odbytnicę, oznaczenie stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA) w surowicy krwi oraz ultrasonografia przez odbytnicza.

Ostateczne rozpoznanie stawia się na podstawie obecności gruczolakoraka w wycinkach stercza pobranych metodą biopsji rdzeniowej lub w preparatach pooperacyjnych. Badanie histopatologiczne (mikroskopowe) pozwala na określenie stopnia złośliwości guza i zasięgu nowotworu. Dalsze oznaczenia poziomu PSA nie są konieczne u mężczyzn mających więcej niż 75 lat i z wyjściowym poziomem mniejszym lub równym niż 3 ng/ml, w związku z niewielkim ryzykiem zgonu z tego powodu. Postępowanie terapeutyczne w przypadku raka gruczołu krokowego, nawet klinicznie ograniczonego do stercza, staje się coraz bardziej złożone z powodu różnych możliwości terapeutycznych, które wykazują podobną skuteczność onkologiczną, natomiast znacznie różnią się działaniami niepożądanymi zależnymi od sposobu leczenia.

Udoskonalenie techniki chirurgicznej oraz technik napromieniowania doprowadziło do poprawy skuteczności leczenia radykalnego oraz zmniejszenia ryzyka powikłań w tym względzie. Niemniej, pomimo tych osiągnięć, nadal istnieje istotne ryzyko nawrotu raka po leczeniu radykalnym. Odsetek chorych, u których w okresie 10 lat dochodzi do nawrotu miejscowego lub do powstania przerzutów, zaczyna się w przedziale od 27% do 53% a odsetek chorych, którzy zostaną poddani leczeniu uzupełniającemu drugiego rzutu w ciągu 5 lat od leczenia radykalnego wynosi od 16% do 35%. U chorych obserwowanych przez co najmniej 5 lat nigdy nie doszło do nawrotu raka bez towarzyszącego wzrostu PSA. Przed zastosowaniem rozbudowanej diagnostyki w przypadku wzrostu PSA po leczeniu radykalnym, chorych należy zaliczyć do grupy kandydatów do leczenia ratunkowego lub do grupy Pacjentów wymagających leczenia systemowego.

Badania dodatkowe należy wykonywać wówczas, gdy ich wyniki przełożą się na odpowiednie decyzje terapeutyczne.

Jerzy Siekiera

Oddział Kliniczny Urologii Onkologicznej

Centrum Onkologii im. prof. F.Łukaszczyka w Bydgoszczy

12