Walka z rakiem jajnika obejmuje leczenie chirurgiczne, chemioterapię i w rzadkich przypadkach radioterapię. Celem operacji jest usunięcie wszystkich widocznych ognisk nowotworu. Dlatego jest ona podstawową formą leczenia nawet u kobiet z pierwotnie zaawansowaną chorobą w obrębie całej jamy brzusznej.

Terapię skojarzoną raka jajnika zaczyna się od operacji. To podczas niej uzyskuje się materiał tkankowy do badań histopatologicznych. Ocenia się również stopień rozprzestrzenienia nowotworu. Na tej podstawie zespół podejmuje często wielogodzinną próbę uzyskania maksymalnej, całkowitej cytoredukcji. Wykonanie pierwszego, radykalnego zabiegu operacyjnego jest najważniejszym czynnikiem poprawiającym rokowanie chorych z rakiem jajnika.

Około 75% pacjentek rozpoczyna leczenie w zaawansowanym stadium choroby. Jest to spowodowane skąpoobjawowym przebiegiem nowotworu  we wczesnych stopniach zaawansowania klinicznego. Podczas operacji chirurg dąży do wykonania maksymalnej cytoredukcji. Operacja ta stanowi duże wyzwanie dla zespołu operującego. Wynika to z faktu różnych typów rozsiewu raka w obrębie jamy brzusznej i miednicy, a przez to konieczności elastycznego podejmowania decyzji chirurgicznych co do zakresu operacji, ale także z możliwości ośrodka do jej przeprowadzenia.  Udowodniono, że zmniejszenie masy guza o każde 10% zwiększa przeżycie o 5,5%. Inne badania dowodzą, że chore, u których przeprowadzono całkowitą chirurgiczną cytoredukcję żyją 3 razy dłużej w porównaniu z tymi osobami, u których nie udało się tego zabiegu wykonać.

W sytuacji, kiedy ze względu na stopień zaawansowania choroby operacja nie może być przeprowadzona pacjentkom podaje się 2-3 kursy chemioterapii systemowej. Po niej lekarz podejmuje ponowną próbę leczenia chirurgicznego.

Terapią uzupełniającą po zabiegu maksymalnej cytoredukcji chirurgicznej jest chemioterapia. W tym przypadku również elementem, który ma decydujący wpływ na kwalifikację jest doszczętność leczenia operacyjnego. U chorych z zaawansowanym rakiem jajnika standardowe postępowanie obejmuje 6 kursów chemioterapii – terapia dwulekowa, co trzy tygodnie. U pacjentek po leczeniu chirurgicznym można rozważyć podanie chemioterapii dootrzewnowej w hipertermii (HIPEC). Wykazano, że metoda ta wydłuża czas przeżycia chorych oraz okres wolny od wznowy nowotworu. Wówczas cytostatyk podaje się po uprzednim podgrzaniu do temperatury 42-43 stopni Celcjusza bezpośrednio do jamy brzusznej zaraz po zabiegu. Leki zaaplikowane w ten sposób mogą dotrzeć tylko do minimalnych ognisk choroby (ok. 1,5 mm) więc i tu koniecznym warunkiem jest radykalna operacja.

Pacjentki z rakiem jajnika w Centrum Onkologii w Bydgoszczy są kwalifikowane do leczenia przez interdyscyplinarny zespół specjalistów ginekologii onkologicznej, chemioterapii, radioterapii i radiologii. Leczenie skojarzone raka jajnika powinno odbywać się wyłącznie w referencyjnych ośrodkach. Duże centra onkologii są przygotowane logistycznie do przeprowadzania operacji cytoredukcyjnych, a leczenie uzupełniające odbywa się bez opóźnień. Liczne badania potwierdzają wpływ doświadczenia chirurgicznego operatora oraz możliwości ośrodka, w których przeprowadzane jest leczenie skojarzone na wydłużenie czasu całkowitego przeżycia chorych z rakiem jajnika.

Po zakończeniu leczenia chora przez dwa lata zgłasza się na wizytę kontrolną co trzy miesiące. Po upływie dwudziestu czterech miesięcy pojawia się u ginekologa onkologa co pół roku.

U ponad 70% pań, u których stwierdzono wcześniej raka jajnika następuje nawrót choroby. Wówczas pacjentka trafia ponownie na komisję, gdzie interdyscyplinarny zespół specjalistów zaplanuje dalsze, optymalne leczenie.

Dr Elżbieta Stasienko

Oddział Kliniczny Ginekologii Onkologicznej

Centrum Onkologii w Bydgoszczy